Files for the past, present & future

City/Technology/Music/Auto/People/Arts

Πέμπτη 31 Οκτωβρίου 2013

Περί Πλατείας Συντάγματος.


Η Πλατεία Συντάγματος αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα του μεταπολεμικού εκσυγχρονισμού της Αθήνας. Σήμερα, τίποτα σχεδόν δεν έχει απομείνει να θυμίζει το Σύνταγμα των προπολεμικών, αλλά και των πρώτων μεταπολεμικών, ετών. Oι δύο φωτογραφίες δείχνουν τη μεταμόρφωση που υπέστη μέσα σε σχεδόν μια δεκαετία, με τη λήψη να είναι προς την ίδια κατεύθυνση. Από τη δεκαετία του '50 (πάνω) μέχρι το 1966 (κάτω) ήδη έχει αλλάξει πρόσωπο. Το κτίριο που στέγαζε το ξενοδοχείο της "Νέας Αγγλίας", στη γωνία με Ερμού, έχει δώσει τη θέση του στο νέο κτίριο γραφείων του αρχιτέκτονα Δ. Παπαζήση.
Αυτό είναι ένα από τα πρώτα, γύρω στο 1961, της αλλαγής που θα επέλθει. Λίγο αργότερα, την ίδια περίοδο, ξεκινάει η κατασκευή του γωνιακού κτιρίου του αρχιτέκτονα Δ. Τριποδάκη επί των οδών Φιλελλήνων και Μητροπόλεως. Όμως, το πνεύμα εκσυγχρονισμού εκείνης της εποχής δε πέρασε χωρίς αντιδράσεις και μάλιστα από την ίδια τη πολιτεία! Το πρόβλημα ήταν η αισθητική των προσόψεων. Έτσι, το καλοκαίρι του 1962, ο υφυπουργός Δημοσίων Έργων κ. Θεοδοσιάδης, διέταξε τη διακοπή των εργασιών, ώστε οι αρχιτέκτονες να προβούν σε τροποποιήσεις στα σχέδια των προσόψεων. Η δικαιολογία που δόθηκε ήταν ότι οι αρχιτέκτονες πρέπει να εγκαταλείψουν τη μίμηση των προτύπων ξένων χωρών που είναι ξένα προς το ελληνικό περιβάλλον και παραμορφώνουν τη κεντρικότερη πλατεία της πρωτεύουσας!!! Φυσικά ήταν πλέον πολύ αργά. Η αρχή για να χάσει η "κεντρικότερη πλατεία της Αθήνας" το χαρακτήρα της και την ιστορική της συνέχεια, είχε ήδη γίνει.
Λύσεις πάντως βρέθηκαν και τα κτίρια αποπερατώθηκαν κανονικά. Λίγο αργότερα θα κατεδαφιστεί το μέγαρο Κορομηλά για να ανεγερθεί το κτίριο που στεγάζει σήμερα το ΥΠ.ΟΙΚ. όμως θα μεσολαβήσουν αρκετά χρόνια που το οικόπεδο θα είναι άδειο και περιφραγμένο. Φυσικά δε θα γλυτώσουν κτίρια όπως του "Ελευθερουδάκη", ούτε το μέγαρο Καλλιγά αλλά και πολλά άλλα, σχεδόν τα περισσότερα, πέριξ της πλατείας Συντάγματος (κάποια έχουν κατεδαφιστεί ήδη λίγο μετά τα μέσα της δεκαετίας του '50). Το μόνο που έχει απομείνει να θυμίζει το παρελθόν είναι το κτίριο του Public στη γωνία με Καραγιώργη Σερβίας (πρώην μέγαρο Πάλλη).
Άποψη της πλατείας Συντάγματος τον Δεκέμβριο του 1944. Δεξιά φαίνεται το κτίριο που στεγάζει σήμερα το κατάστημα "Public" (κάτω) και είναι το μοναδικό διασωθέν από τα εικονιζόμενα. 
Το κτίριο αυτό έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο και ανεγέρθηκε γύρω στο 1910-1911.


Billy
(photos αρχείο Billy Files)

Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 2013

Όλα mini

Aυτοκίνητο & φούστα... mini!


(αρχείο Billy Files)

ΠΕΘΑΝΕ Ο ΝΙΚΟΣ ΦΩΣΚΟΛΟΣ

Απεβίωσε την Τετάρτη, 30 Οκτωβρίου, στις 7.00 το πρωί, σε ηλικία 88 ετών, ο Έλληνας σκηνοθέτης και σεναριογράφος Νίκος Φώσκολος. Είχε πλήρη διαύγεια, ωστόσο τον τελευταίο καιρό αντιμετώπιζε κινητικά προβλήματα.
Η κηδεία του θα τελεστεί την Παρασκευή, 1 Νοεμβρίου, στις 14.30 το μεσημέρι, στο Κοιμητήριο Ηλιούπολης.
Ο Νίκος Φώσκολος γεννήθηκε στην Αθήνα στις 26 Νοεμβρίου του 1927. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών χωρίς όμως να λάβει πτυχίο. Αρχικά δούλεψε ως δημοσιογράφος, (στη δεκαετία 1950-1960), στις εφημερίδες "Εμπρός" και "Ανεξάρτητος Τύπος" κάνοντας ελεύθερο και καλλιτεχνικό ρεπορτάζ και γράφοντας κινηματογραφική κριτική. 
Από πολύ νωρίς ασχολήθηκε με τη συγγραφή αστυνομικού μυθιστορήματος. H ραδιοφωνική εκπομπή «Αστυνομικές ιστορίες του Νίκου Φώσκολου» αποτέλεσε το πρώτο του ραδιοφωνικό σήριαλ που είχε πολύ μεγάλη επιτυχία και όταν εκδόθηκε ήταν το μπεστ-σέλερ της εποχής.
Στη δεκαετία του 1960 ξεκινά ως θεατρικός συγγραφέας και κριτικός συγγράφοντας περισσότερα από 10 θεατρικά έργα και πολλά ραδιοφωνικά. Στη συνέχεια μετακινείται στον κινηματογράφο όπου και σεναριογραφεί περισσότερες από 70 ταινίες, κυρίως με τη Φίνος Φιλμ. 

Το 1971 ασχολείται με επιτυχία με την τηλεόραση, με την ιστορική τηλεοπτική σειρά (δράμα) «Άγνωστος Πόλεμος» που σημείωσε το παγκόσμιο ρεκόρ 92% θεαματικότητας, μετά την οποία ακολούθησαν διάφορα ιστορικά και κοινωνικά δράματα όπως τα «Εν Τούτω Νίκα», «Κραυγή των λύκων», «Ρωμανός Διογένης» κ.ά..

Μετά το 1991 οπότε κάνει την εμφάνισή της η ιδιωτική τηλεόραση, συγγράφει τη μεγάλης διάρκειας τηλεοπτική σειρά «Λάμψη» της οποίας η προβολή κράτησε 14 (1991 - 2005) χρόνια, κάνοντας 3457 επεισόδια στο σύνολο. Το 1993 έγραψε την δεύτερη τηλεοπτική σειρά του, το Καλημέρα Ζωή της οποίας η προβολή κράτησε 13 (1993 - 2006) χρόνια κάνοντας 3179 επεισόδια στο σύνολο.
Ο Νίκος Φώσκολος ήταν τακτικό μέλος της Ένωσης Συντακτών Αθηναϊκού Τύπου, καθώς και της Εταιρίας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων. Είχε λάβει τρία βραβεία και ένα κρατικό Βραβείο Σεναρίου για την ταινία «Κοντσέρτο για πολυβόλα» (1968). 

Από τις ταινίες του έχουν βραβευθεί επίσης: «Οι αδίστακτοι», «Πυρετός στην άσφαλτο» και «Κοινωνία ώρα μηδέν», ενώ η ταινία «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο» του Βασίλη Γεωργιάδη, της οποίας έγραψε το σενάριο, προτάθηκε από την Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών για Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας (1965). Επίσης έχει τιμηθεί από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας (2007), από την Ιερά Σύνοδο για την ταινία «Εν Τούτω Νίκα», από την ΕΡΤ, από την οργάνωση Λάιονς, από διάφορους Δήμους, Καλλιτεχνικές Λέσχες, σωματεία και άλλες οργανώσεις.

Συγγραφικό έργο
Θεατρικά έργα

Ο θάνατος θα ξανάρθει(1959)
Θηλειά στο σκοτάδι (1961)
Η μαρκησία του λιμανιού (1971)
Σκέψου πριν αγαπήσεις (1971)
Ο άγνωστος δολοφόνος (1972)
Αρμένικο φεγγάρι (1976)
Πόρνες και πόρνες (1994)

Κινηματογραφικές ταινίες-σενάριο
Κρυστάλλω (1959)
Τσακιτζής, ο προστάτης των φτωχών (1960)
Φλογέρα και αίμα (1961)
Η κατάρα της μάνας (1961)
Ο θάνατος θα ξανάρθει (1961)
Αγάπη και θύελλα (1961)
Ο γεροδήμος (1962)
Οργή (1962)
Πονεμένη μητέρα (1962)
Οι διεστραμμένοι (1963)
Το κάθαρμα (1963)
Όσα κρύβει η νύχτα (1963)
Οι σταυραετοί (1963)
Έτσι ήταν η ζωή μου (1963)
Η κραυγή (1964)
Είναι μεγάλος ο καημός (1964)
Ο κράχτης (1964)
Χωρίς γονείς κι αδέλφια (1964)
Η προδομένη (1965)
Το χώμα βάφτηκε κόκκινο (1965)

Ρεπορτάζ: Νικόλας Αρώνης

Χιονισμένο τοπίο






Θεσσαλονίκη 1988 
[photo by Aggelos Kardamilas]

Τρίτη 29 Οκτωβρίου 2013

Δευτέρα 28 Οκτωβρίου 2013

Πέθανε ο Lou Reed

Πέθανε σε ηλικία 71 ετών ο θρύλος της Ροκ, ο Αμερικανός τραγουδιστής, συνθέτης και κιθαρίστας, Lou Reed
Την τελευταία του πνοή άφησε ο 71χρονος Αμερικανός τραγουδιστής, συνθέτης της ροκ μουσικής και κιθαρίστας, Lou Reed.
Σύμφωνα με το Rolling Stone, ο Lou Reed είχε υποβληθεί σε μεταμόσχευση ήπατος τον Μάιο ενώ ακόμα άγνωστα παραμένουν τα αίτια του θανάτου του.
Ο ατζέντης του φέρεται ότι επιβεβαίωσε το θάνατό του σε μια δήλωση που επικαλέστηκε η βρετανική εφημερίδα Guardian. "Ήταν όσο μεγάλος καλλιτέχνης μπορεί να είναι κανείς, κατά την γνώμη μου", είπε ο ατζέντης του, στους Times της Νέας Υόρκης.  
Μάλιστα,  είχε ακυρώσει μια σειρά συναυλιών που επρόκειτο να δώσει τον Απρίλιο, ιδίως τη συμμετοχή του σε ένα φεστιβάλ στην Καλιφόρνια. Είχε παραδεχτεί στο παρελθόν ότι είχε προβλήματα λόγω κατάχρησης αλκοόλ και της χρήσης ναρκωτικών. "Προσπάθησα να σταματήσω τα ναρκωτικά και το ποτό', είχε γράψει το 1992, "αλλά δεν το κατάφερα".
Ήδη εκατοντάδες χιλιάδες χρήστες του Διαδικτύου τιμούν την μνήμη του εκλιπόντος, ενώ στο λογαριασμό του καλλιτέχνη στο Twitter και στη σελίδα του στο Facebook αναρτήθηκε ένα μήνυμα που γράφει απλά "The Door"—υπονοώντας ότι ο δημοφιλής συνθέτης, κιθαρίστας και τραγουδιστής δεν βρίσκεται πια στη ζωή.
Ως μέλος των The Velvet Underground τη δεκαετία του 1960, ο Reed άνοιξε νέους δρόμους στο χώρο της ροκ προς διάφορες κατευθύνσεις.

Γεννήθηκε στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης και μεγάλωσε στο Freeport του Long Island.  Όντας ακόμη νεαρός, έκανε πραγματικότητα το όνειρό του, μαθαίνοντας να παίζει κιθάρα, ενώ άρχισε να συμμετέχει σε σχολικές ροκ μπάντες. Σύντομα έκανε και την πρώτη του ηχογράφηση σε στιλ ριδμ εντ μπλουζ με το συγκρότημα The Shades.

Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο των Συρακουσών (Syracuse University) όπου ο ποιητής και καθηγητής του Delmore Schwartz τον ενθάρρυνε στην πορεία του και τον βοήθησε όσον αφορά τη χρήση της αγγλικής γλώσσας. Αργότερα ο Reed απότισε φόρο τιμής σε αυτόν τον μέντορά του με το τραγούδι "My House", με αναφορές στον Οδυσσέα του James Joyce. Εκεί, επίσης, αναπτύχθηκε το ενδιαφέρον του για την φρι τζαζ (free jazz) και την πειραματική μουσική (experimental). Έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ποίηση της γενιάς μπιτ και για την πρόζα του Μπάροουζ.

Μετά την αποφοίτησή του το 1964, έπιασε δουλειά ως συνθέτης στη δισκογραφική εταιρία Pickwick Records. Την επόμενη χρονιά δημιούργησε μαζί με τον Ουαλό αβανγκάρντ βιολιστή συνάδελφό του, John Cale, το συγκρότημα The Primitives, το οποίο μετεξελίχθηκε τελικά στους The Velvet Underground. Ενώ η σύνθεση του συγκροτήματος δεν υπήρξε σταθερή (ο Cale το εγκατέλειψε το 1968, ο Reed το 1970) και δεν ήταν εμπορικά βιώσιμο, αποτέλεσε ένα από τα underground συγκροτήματα με την μεγαλύτερη επιρροή στην ιστορία της ροκ.

Αποτελούνταν από τον Lou Reed, τον John Cale, τον Sterling Morrison και την Maureen Taker. Εκείνη την περίοδο γράφτηκαν τα τραγούδια "Heroin" και "I'm Waiting for my Man", τραγούδια που μοιάζουν να σκιαγραφούν τα έργα του Μπάροουζ.
Η συνάντησή τους με τον Andy Warhol ήταν καθοριστική καθώς απογείωσε τη φήμη τους. Ο Πάπας της Ποπ υπήρξε ο μάνατζέρ τους, ο οποίος διοργάνωσε τις περιοδείες του γκρουπ σε όλη την Αμερική και τον Καναδά, αποσπώντας εντυπωσιακές κριτικές
Στα τέσσερα χρόνια που ακολούθησαν, οι Velvet Underground κυκλοφόρησαν ισάριθμους δίσκους. Έως τότε, τα αγαπημένα θέματα του Reed ήταν η κακόφημη γειτονιά του, τα ναρκωτικά και ο θάνατος. Το 1970 εμφανίστηκε το γνωστό τραγούδι "Sweet Jane" στο δίσκο Loaded των Velvet Underground, το οποίο γνώρισε διάφορες επανεκτελέσεις. Η εκτέλεσή του από τους Cowboy Junkies έγινε μέρος του σάουντρακ της ταινίας "Natural Born Killers" (Γεννημένοι Δολοφόνοι) του Oliver Stone.
Το 1970 ο Reed αποχώρησε από το συγκρότημα και ακολούθησε σόλο καριέρα, ενώ ταυτόχρονα μετακόμισε στο Λονδίνο. Εκεί γνωρίστηκε με τον David Bowie, ο οποίος μαζί με τον Μick Ronson ανέλαβε την παραγωγή στο πρώτο προσωπικό του άλμπουμ, με τίτλο Transformer το 1972. Αυτός ο γκλαμ ροκ (glam rock) δίσκος περιλαμβάνει το γνωστότερο ίσως τραγούδι του Ριντ, το "Walk on the Wild Side"[3], το οποίο περιγράφει τους κοινωνικά απροσάρμοστους (misfits), τους εκπορνευόμενους άντρες (male hustlers) και τους τραβεστί στο Factory του Αντι Γιούρχολ. Αυτός ο δίσκος περιλαμβάνει επίσης τα τραγούδια "Perfect Day", "Vicious" και "Satellite of Love".
Το τραγούδι "Perfect Day" εμφανίστηκε σε μια εκτέλεση με έγχορδα του Mick Ronson η οποία εγκωμιάστηκε από τον Reed στο επεισόδιο Transformer της σειράς του BBC "Classic Albums" (Κλασικά Άλμπουμ). Το τραγούδι αυτό περιλήφθηκε αργότερα στο σάουντρακ της ταινίας Trainspotting και ακούγεται στην σκηνή της ταινίας όπου ο πρωταγωνιστής Mark Renton έχει κάνει υπερβολική χρήση ηρωίνης. Το τραγούδι αυτό έχει επίσης μεταγραφεί στα ελληνικά και έχει γίνει η μουσική του εκτέλεση από τον Διονύση Σαββόπουλο, στο δίσκο του Το Ξενοδοχείο το 1997.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Lou Reed διατήρησε το καταθλιπτικό στιλ του, γεγονός που απογοήτευσε μέρος του κοινού του. Το αποκορύφωμα τη αποτυχίας του θεωρείται το άλμπουμ Metal Machine Music. Στα μέσα της δεκαετίας του '80 αποφάσισε να κάνει μία στροφή, αρχίζοντας να γράφει πιο ρυθμικά και αισιόδοξα τραγούδια. Το άλμπουμ The Bells συγκρίθηκε από τους κριτικούς με τα κλασικά Astral Weeks του Van Morrison και Exile on Main Street των Rolling Stones, καθώς συνεργάστηκε σε αυτό και ο τζαζίστας Ντον Τσέρι. Το 1993 ξαναβρέθηκε για τελευταία φορά με τα υπόλοιπα μέλη των Velvet Underground για μία ευρωπαϊκή περιοδεία.
Το 1980 παντρεύτηκε τη Silvia Morales με την οποία χώρισε μια δεκαετία αργότερα. Ο Reed έδειξε ενδιαφέρον για τα πολιτικά ζητήματα το 1986 όταν συμμετείχε στην περιοδεία της Διεθνούς Αμνηστίας A Conspiracy of Hope Tour. Στο άλμπουμ του New York το 1989, αποδοκίμασε το έγκλημα, τα υψηλά ενοίκια, τον πολιτευόμενο ιεροκήρυκα Τζέσε Τζάκσον, τον Γενικό Γραμματέα του Ο.Η.Ε. Κουρτ Βάλντχαϊμ ακόμη και τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β'. Επίσης, συνδεόταν φιλικά με τον Τσέχο αντιφρονούντα συγγραφέα και πολιτικό Βάτσλαβ Χάβελ.
Μετά το θάνατο του Andy Warhol στη διάρκεια μιας εγχείρισης το 1987, ο Ριντ συνεργάστηκε με τον Τζον Κέιλ το 1990 στο μινιμαλιστικό άλμπουμ Songs for Drella (Τραγούδια για την Ντρέλα, "Drella" από τον συνδυασμό των λέξεων "Dracula" και "Cinderella").
Η δεκαετία του 1990 χαρακτηρίστηκε από τρία άλμπουμ —με θεωρoύμενο ως καλύτερο το Magic and Loss—, κάποιες ζωντανές εμφανίσεις, την ερωτική του φιλία με την Laurie Anderson, την ενασχόλησή του με τη φωτογραφία και μια επίμονη μελέτη των έργων του Άλαν Πόε. Το 1996 το συγκρότημα Velvet Underground καταχωρήθηκε στο Rock and Roll Hall of Fame.
Η δεκαετία του 2000 ξεκίνησε για τον Ριντ με το επιτυχημένο άλμπουμ Ecstasy και τρία χρόνια αργότερα επανήλθε στο προσκήνιο με το The Raven, στο οποίο συμμετείχαν θρύλοι όπως ο Ornette coleman, οι Blind Boys of Alabama, οι ηθοποιοί Steve Buscemi, Daniel Dafoe,  Laurie Anderson και ο ταχύτατα ανερχόμενος Antony.
Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε μια ανθολογία από το σύνολο το έργου του με τον τίτλο Lou Reed: New York Man, ενώ το 2004 κυκλοφόρησε το διπλό live άλμπουμ με τίτλο Animal Serenade δίνοντας έτσι ένα ισχυρό «παρών!» στην ροκ εντ ρολ σκηνή.
(Με πληροφορίες από Rolling Stone, Wikipedia)

Παλιά Αθήνα (μέρος 17ο)

Σύνταγμα 1958. Δεξιά διακρίνεται το Μέγαρο Παπούδωφ, στο οποίο στεγάστηκε για ένα διάστημα η Αστυνομική Διεύθυνση Αθηνών.

Το Ζάππειο και η γύρω περιοχή, σε μια σπάνια λήψη. Στο βάθος ο Λυκαβηττός.

Οδός Σταδίου, στο ύψος της πλατείας Κλαυθμώνος. Μάλλον μεταξύ 1959-1961.

H παραλία της Βουλιαγμένης στα τέλη της δεκαετίας του '50.

Η Ακαδημία Αθηνών σε προπολεμική φωτογραφία.

Η Καπνικαρέα στην Ερμού, το 1965.

Το Πανεπιστήμιο και η Ακαδημία Αθηνών ενώ στο βάθος δεσπόζει ο Λυκαβηττός. Δεκαετία '60.

Το Πανεπιστήμιο πιθανότατα στις αρχές τις δεκαετίας το '50 (ίσως τέλη δεκ. '40). Διακρίνεται η οδός Ακαδημίας και η πέριξ περιοχή.

Κόσμος στο Θησείο των αρχών της δεκαετίας του '20.

Car Terminal στη Δραπετσώνα το 1978. Στο βάθος παροπλισμένο και μισοβυθισμένο πλοίο.

Η Λεωφόρος Σωκράτους στο Πειραιά, λίγο πριν τον πόλεμο (σημερινή Ηρώων Πολυτεχνείου) Αριστερά το Δημοτικό Θέατρο.

 Λήψη μέσα από το Καλλιμάρμαρο τη δεκαετία του '20.

Ο Πειραιάς γύρω στο 1930 (photo Dirmikis)




Βilly.
(photos αρχείο Billy Files)










Κυριακή 27 Οκτωβρίου 2013

28η Οκτωβρίου 1940. Η ιστορία ενός έπους (μέρος 4ο)

Από τις 28 Οκτωβρίου 1940  μέχρι τα τέλη Μαρτίου 1941, ο Ελληνικός Στρατός αντιστάθηκε σθεναρά και με μεγάλη επιτυχία ενάντια στην εισβολή των Ιταλών. Όμως η Γερμανία του Χίτλερ, μετά τις αλλεπάλληλες αποτυχίες του Μουσολίνι, είχε ήδη καταστρώσει το σχέδιο κατάληψης της Ελλάδας.  Στις 6 Απριλίου 1941 ξεκινάει ο βομβαρδισμός του Βελιγραδίου στη Γιουγκοσλαβία, η οποία είχε περάσει στο στρατόπεδο των Συμμάχων και η επίθεση κατά της Ελλάδος. Τα νέα ήταν ανησυχητικά. Μέχρι τις 12 Απριλίου το Βελιγράδι είχε καταληφθεί από τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις. Η συνεργασία μεταξύ των δυνάμεων Ελλάδας-Γιουγκοσλαβίας που είχε συμφωνηθεί, ήταν πλέον αδύνατη. Σύντομα ο Ελληνικός Στρατός θα έπρεπε να εγκαταλείψει τα εδάφη που είχε υπερασπιστεί με τόσες θυσίες. Οι ελληνικές δυνάμεις (μαζί με βρετανικές) αντιστέκονταν μέχρι την υπογραφή της συνθηκολόγησης μεταξύ Ελλάδας-Γερμανίας, στις 20 Απριλίου. Ο Μουσολίνι φάνηκε δυσαρεστημένος από την έκβαση των πραγμάτων και ζήτησε από τον Χίτλερ να περιληφθεί  η Ιταλία στη συμφωνία ανακωχής. Αυτό έγινε στις 23 Απριλίου 1941 στη Θεσσαλονίκη, από τον στρατηγό Γιόντλ, τον Τσολάκογλου (που είχε υπογράψει και τη πρώτη ανακωχή) και τον Ιταλό στρατηγό Φερέρο.  Έτσι η μέχρι πρότινος ηττημένη Ιταλία, πέρασε στο στρατόπεδο των νικητών!

Μετά από έξι μήνες γενναίου αγώνα, η Ελλάδα εισερχόταν στη μαύρη περίοδο της τριπλής κατοχής του Άξονα (Γερμανία-Ιταλία-Βουλγαρία).  

Oι Γερμανοί μπαίνουν στην Αθήνα στις 27 Απριλίου 1941. Το προηγούμενο διάστημα, από τις 28 Οκτωβρίου 1940, οι Έλληνες κατάφεραν ένα καίριο πλήγμα στο γόητρο του Άξονα. 


Billy
(aρχείο Billy Files)

28η Οκτωβρίου 1940. Η ιστορία ενός έπους (μέρος 3ο)

Μετά τη κατάληψη της Κορυτσάς, ο Ελληνικός Στρατός συνέχιζε τον αγώνα. Το Γενικό Στρατηγείο αποφάσισε να επικεντρώσει τη κύρια προσπάθεια του στον άξονα Ιωάννινα-Αυλώνα. Από τις 24 έως τις 30 Νοεμβρίου 1940 το Α’ Σ.Σ κινήθηκε κατά μήκος του ποταμού Δρίνου. Το ίδιο διάστημα το Β’ Σ.Σ. απώθησε του Ιταλούς πιο βαθιά στο βορειοηπειρωτικό έδαφος ώστε να εξασφαλίσει την οδό Μέρτζανη-Λεσκοβίκι-Ερσέκα-Κορυτσά. Η VIII Μεραρχία έδωσε σκληρούς αγώνες για τη διάνοιξη της διάβασης στη Κακαβιά. Η πρώτη προσπάθεια της Μεραρχίας (1 & 2 Δεκεμβρίου) απέτυχε και μάλιστα με βαριές απώλειες. Τα υψώματα-κλειδιά σε αυτή τη προσπάθεια ήταν το Μπουράτο και το 669. Στις 3 Δεκεμβρίου, έπειτα από σκληρό αγώνα, η Μεραρχία κατέλαβε το Μπουράτο. Η προσπάθεια για τη κατάληψη του 669 απέτυχε. Όμως οι Ιταλοί εγκατέλειψαν το ύψωμα τη νύχτα της 4ης προς 5η Δεκεμβρίου.
 Η κατάληψη του Δελβίνου, του Αργυροκάστρου και των Αγίων Σαράντα ενθουσίασε τους Έλληνες αλλά η όλη κατάσταση δημιούργησε εκνευρισμό  και κρίση στην ιταλική ηγεσία των  Ενόπλων Δυνάμεων. Από τις 13 Δεκεμβρίου 1940 έως τις 6 Ιανουαρίου 1941 οι επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού συνεχίστηκαν κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες καιρικές συνθήκες.
Οι Ιταλοί παρά τις συνεχείς ενισχύσεις που δέχονταν δε κατάφεραν παρά να τους απωθήσει περαιτέρω ο Ελληνικός Στρατός. Στις 8 Ιανουαρίου 1941 το Β’ Σ.Σ. εξαπολύει επίθεση για την κατάληψη της Κλεισούρας. Οι Έλληνες νίκησαν αλλά με σημαντικές απώλειες. Τεράστιες ήταν όμως και οι απώλειες των Ιταλών σε νεκρούς και τραυματίες, ενώ συνελήφθησαν 14 αξιωματικοί και 341 οπλίτες. Για άλλη μια φορά πολεμικό υλικό του εχθρού πέρασε στα χέρια των Ελλήνων. Η ΧΙ Μεραρχία κατέλαβε στις 10 Ιανουαρίου τον στρατηγικής σημασίας κόμβο της Κλεισούρας.
Όμως όλες αυτές οι νίκες δεν ήρθαν χωρίς τίμημα. Εκτός από τους νεκρούς και τους τραυματίες, υπήρχε η φυσική εξάντληση μέσα σε απάνθρωπες καιρικές συνθήκες, τα κρυοπαγήματα και οι κάθε λογής κακουχίες.
Στις 26 Ιανουαρίου 1941 οι Ιταλοί, έχοντας σταθεροποιήσει τις θέσεις τους, εξαπολύουν αντεπίθεση για την ανακατάληψη της Κλεισούρας.  Αυτή πραγματοποιήθηκε με νέες δυνάμεις ενισχυμένες με δυνάμεις αλπινιστών και αρμάτων και με την υποστήριξη της αεροπορίας. Το Β’ Σ.Σ. ως το τέλος του μήνα είχε κατορθώσει να αποκρούσει την αντεπίθεση των Ιταλών. Έπειτα συνέχισε τη προσπάθεια και κατέλαβε την Τρεμπεσίνα, στις 2 Φεβρουαρίου. Μέχρι τις 12 Φεβρουαρίου είχε καταλάβει επίσης το Μάλι Σπαντάριτ, την ευρύτερη περιοχή του Μπούμπεσι, το ύψωμα Κιάφε Λουζίτ και τα υψώματα 717 και 731.
 Σε πολιτικό επίπεδο, πρωθυπουργός είχε ορισθεί από τον Βασιλιά ο Αλέξανδρος Κορυζής, μετά το θάνατο του Ιωάννη Μεταξά στις 29 Ιανουαρίου 1941.
Στις 2 Μαρτίου 1941, ο Μουσολίνι φτάνει στα Τίρανα για να επιβλέψει ο ίδιος τη μεγάλη επίθεση που ετοίμαζε. Μέχρι το τέλους Φεβρουαρίου είχαν φτάσει στην Αλβανία δέκα νέες μεραρχίες και χιλιάδες τόνοι υλικών και εφοδίων.
Η κύρια προσπάθεια των Ιταλών κατευθυνόταν σε μέτωπο πέντε περίπου χιλιομέτρων με τελικό αντικειμενικό σκοπό την ανακατάληψη της Κλεισούρας. Στη συνέχεια προβλεπόταν προέλαση προς Λεσκοβίκι και Ιωάννινα. Το μέτωπο αυτό αφορούσε το ελληνικό Β’ Σώμα Στρατού. Η επίθεση ξεκίνησε στις 9 Μαρτίου με καταιγισμό βομβαρδισμών του πυροβολικού, όλμων και της αεροπορίας σε ολόκληρη τη ζώνη του Β’ Σ.Σ. Ακολούθησαν σφοδρές επιθέσεις του πεζικούσε ολόκληρο το τομέα της Μεραρχίας Ι και ιδιαίτερα στα υψώματα 717 και 731. Το κέρδος των Ιταλών ήταν το ύψωμα 717 με μεγάλες απώλειες. Το πρωί της 10ης Μαρτίου οι Ιταλοί εξαπέλυσαν μαζικό βομβαρδισμό των θέσεων της Μεραρχίας Ι και ολοήμερες επιθέσεις εναντίον των υψωμάτων 731, Μπρέγκου Ραπίτ και Τρεμπεσίνας. Το αποτέλεσμα ήταν ένας μεγάλος αριθμός νεκρών. Την επόμενη μέρα οι προσπάθειες των Ιταλών καταλήγουν σε πανωλεθρία: 521 αιχμάλωτοι, 250 νεκροί. Νέα προσπάθεια ανακατάληψης των υψωμάτων 731 και Μπρέγκου Ραπίτ τα μεσάνυχτα της 12ης Μαρτίου. Νέες απώλειες για τους Ιταλούς, βαριές οι απώλειες και για τους Έλληνες. Την αυγή της 19ης Μαρτίου, νέα μεγάλη επίθεση κατά του υψώματος 731 από τμήματα της Μεραρχίας “Σιένα” υποστηριζόμενα από ελαφρά άρματα μάχης. Αποτυχία και πάλι! Τα ξημερώματα της 24ης οι Ιταλοί επιχείρησαν ακόμα δύο επιθέσεις κατά του 731 οι οποίες αποκρούσθηκαν. Ήταν και οι τελευταίες. Η Εαρινή επίθεση είχε αποτύχει. Ο Μουσολίνι είχε αναχωρήσει για τη Ρώμη ήδη από τις 21 Μαρτίου φανερά εκνευρισμένος. Στις 12 ημέρες που μεσολάβησαν από την έναρξη της επίθεσης, είχε δει να αποτυγχάνουν όλες οι προσπάθειες περίπου 120.000 ανδρών. Οι Έλληνες είχαν νικήσει! Οι απώλειες των ελληνικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια της Εαρινής επίθεσης ανήλθαν σε 47 αξιωματικούς και 1.196 οπλίτες νεκρούς, 144 αξιωματικούς και 3.872 οπλίτες τραυματίες. Η Μεραρχία Ι είχε τις μεγαλύτερες απώλειες. Οι ιταλικές απώλειες ανήλθαν σε  πάνω από 12.000 νεκρούς και τραυματίες (μεγάλος αριθμός χάθηκε στο ύψωμα 731).


Billy.

28η Οκτωβρίου 1940. Η ιστορία ενός έπους (μέρος 2ο)

Οι ιταλικές δυνάμεις εισέβαλαν στην Ήπειρο με οκτώ φάλαγγες. Η Μεραχία “Φεράρα” κινήθηκε προς τη κύρια τοποθεσία αμύνης Καλπακίου με τέσσερις φάλαγγες. Σκοπός της ήταν να διασπάσει τη τοποθεσία Καλπακίου ώστε να καταλάβει τα Ιωάννινα. Η Μεραρχία “Τζούλια” στο τομέα της Πίνδου είχε ως αποστολή την κατάληψη του Μετσόβου και τη κύκλωση των δυνάμεων της Ηπείρου από τα ανατολικά. Η αρχηγία του Στρατού στη ξηρά είχε ανατεθεί στον αντιστράτηγο Αλέξανδρο Παπάγο.

Όμως ο “περίπατος” που περίμεναν να κάνουν οι Ιταλοί στην Ελλάδα αποδείχθηκε μια δύσκολη δοκιμασία. Τις πρώτες ημέρες, μέχρι τη 1η Νοεμβρίου, οι Ιταλοί ασχολήθηκαν με τη προετοιμασία της κύριας επίθεσης κατά της τοποθεσίας Καλαμά-Καλπακίου. Ως τότε είχαν προωθηθεί αρκετά. Στις 2 Νοεμβρίου εκδηλώνεται η επίθεση. Στις 15.00 ένα τμήμα Αλβανών της Μεραρχίας “Φεράρα” κατόρθωσε να καταλάβει το ύψωμα Γκραμπάλα. Όμως όχι για πολύ. Στις 5.00 το πρωί στις 3 Νοεμβρίου οι Έλληνες οργάνωσαν αντεπίθεση για την ανακατάληψη του υψώματος. Μετά από σφοδρή μάχη με τα ιταλο-αλβανικά τμήματα η Γκραμπάλα πέρασε και πάλι σε ελληνικά χέρια. Σημαντικές επιτυχίες σημειώθηκαν και στο Καλπάκι. Η προέλαση στα Ιωάννινα καθυστερούσε.
 Στις 6 Νοεμβρίου οι Ιταλοί κατέλαβαν την Ηγουμενίτσα και στις 7 πέτυχαν τη μεγαλύτερη διείσδυση στον παραλιακό τομέα.
Σημαντική ήταν και η μάχη στη Πίνδο. Και εκεί (όπως και στην Ήπειρο) οι Ιταλοί επιτέθηκαν μισή ώρα πριν την εκπνοή του τελεσιγράφου. Η υπεροχή τους έναντι των Ελλήνων ήταν σημαντική αριθμητικά, όμως συνάντησαν σθεναρή αντίσταση. Οι καιρικές συνθήκες ήταν δύσκολες και ήδη από τις 29 Οκτωβρίου ξεκίνησε να χιονίζει στη Πίνδο. Εκτός από τον καιρό, οι Έλληνες είχαν να αντιμετωπίσουν και τα ανεπαρκή μέσα σε δύναμη πυρός και επικοινωνίες. Όμως τίποτα δε στάθηκε ικανό να πτοήσει τον Ελληνικό Στρατό. Μετά την επιτυχή έκβαση της αναχαίτισης της ιταλικής εισβολής το Γενικό Στρατηγείο αποφάσισε να προωθήσει τις ελληνικές δυνάμεις σε βάθος, μέσα στο έδαφος της Βορείου Ηπείρου. Σκοπός ήταν να εξασφαλίσει το λιμάνι των Αγίων Σαράντα και την οδό Άγιοι Σαράνατα-Κακαβιά-Μέρτζα-Λεσκοβίκι για την υποστήριξη μελλοντικών επιχειρήσεων. Η επίθεση ξεκίνησε στις 14 Νοεμβρίου σε ολόκληρο το μέτωπο από τη λίμνη Πρέσπα μέχρι τη κορυφή Γκρούπελ στο Γράμμο. Οι Ιταλοί αιφνιδιάστηκαν με αποτέλεσμα οι Μεραρχίες του Γ’ Σ.Σ. να σημειώσουν επιτυχίες οι οποίες συνεχίστηκαν και στο αμέσως επόμενο διάστημα. Από τις 22 έως τις 27 Νοεμβρίου οι ελληνικές δυνάμεις είχαν καταλάβει και είχαν εξασφαλίσει ευρέως το υψίπεδο της Κορυτσάς. Ο αντικειμενικός σκοπός είχε επιτευχθεί!


Billy.

28η Οκτωβρίου 1940. Η ιστορία ενός έπους (μέρος 1ο)

Η αρχή της ιστορίας είναι γνωστή. Στις 3.00 η ώρα τα ξημερώματα της 28η Οκτωβρίου 1940, ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα Εμανουέλε Γκράτσι, επέδωσε τελεσίγραφο στον Ιωάννη Μεταξά που ζητούσε την ελεύθερη πρόσβαρη του Ιταλικού Στρατού από τα ελληνικά εδάφη. Το τελεσίγραφο έληγε στις 6.00 το πρωί.  Ο Μεταξάς αρνήθηκε, λέγοντας ότι αυτό ισοδυναμεί με πόλεμο και πως η ευθύνη του πολέμου βαρύνει αποκλειστικά την ιταλική κυβέρνηση.

Στη συνέχεια ο Μεταξάς μεταβαίνει στο Υπουργείο Εξωτερικών για να υπογράψει τα Διατάγματα Γενικής Επιστρατεύσεως. Εκεί, απευθυνόμενος στον Κώστα Κοτζιά είπε το εξής. “Εάν κατορθώσωμεν και κρατήσωμεν άμυναν εις τα σύνορα δέκα πέντε ημέρες, όσες μου χρειάζονται δια να ολοκληρώσω την επιστράτευσιν, μη σου φανή περίεργο αν ιδής τους Ιταλούς στη θάλασσα…”
 H Ελλάδα δε βρέθηκε απροετοίμαστη. Όλο το προηγούμενο διάστημα έγιναν οι απαραίτητες ενέργειες για τη στρατιωτική θωράκιση της χώρας. Άλλωστε οι προκλήσεις της Ιταλίας ήταν συνεχείς, με αποκορύφωμα τον τορπιλισμό της «Έλλης» στις 15 Αυγούστου 1940.  Η επίθεση της φασιστικής Ιταλίας κατά της Ελλάδος φαινόταν (και ήταν) αναπόφευκτη. Ο φιλόδοξος Μουσολίνι μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών Τσιάνο και τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατάρχη Μπαντόλιο, καθώς και τον αντιστράτηγο Βισκόντι Πράσκα συζήτησαν το τελικό σχέδιο επίθεσης στις 15 Οκτωβρίου. Η Ελλάδα ήταν, σύμφωνα με τις προβλέψεις τους,  υπόθεση ολίγων ημερών.
Για την υλοποίηση του σχεδίου κατά τη πρώτη φάση οι Ιταλοί διέθεταν στην Αλβανία τις παρακάτω δυνάμεις.
Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση XXV, Σώμα Στρατού “Τσαμουριάς” υπό τον στρατηγό Κάρλο Ρόσι . Εκεί υπάγονταν η 23η Μεραρχία “Φεράρα”, η 51η Μεραρχία “Σιένα”  και η 151η Τεθωρακισμένη Μεραρχία “Κένταυροι”. Υπήρχε επίσης η Μεραρχία Ιππικού υπό τον στρατηγό Ριβόλτα. Συνολικά το XXV Σώμα Στρατού διέθετε 22 τάγματα πεζικού, 3 συντάγματα ιππικού, 61 πυροβολαρχίες και 90 άρματα μάχης (ελαφρά).  Το σύνολο της παραπάνω δύναμης, μαζί με μονάδες Μελανοχιτώνων κλπ, έφτανε σε 42.000 άνδρες περίπου. Έναντι αυτών των δυνάμεων η Ελλάδα διέθετε στην Ήπειρο την VIII Μεραρχία Πεζικού με 15 τάγματα πεζικού, 1 ομάδα αναγνώρισης, 16 πυροβολαρχίες και 5 ουλαμούς συνοδείας. Είχε επίσης ενισχυθεί με το στρατηγείο της ΙΙΙ Ταξιαρχίας Πεζικού υπό τον συνταγματάρχη Δημήτριο Γιατζή.  Επιπλέον το 39ο Σύνταγμα Ευζώνων της ΙΙΙ Μεραρχίας είχε προεπιστρατευθεί με σκοπό να ενισχύσει την VIII Μεραρχία στην Ήπειρο. Οι Ιταλοί υπερτερούσαν ελαφρά ως προς το πεζικό αλλά η υπεροχή τους στο πυροβολικό ήταν σημαντική.
 Απέναντι από τη Δυτική Μακεδονία οι Ιταλοί είχαν παρατάξει το XXVI Σώμα Στρατού, με 32 τάγματα πεζικού, 2 ίλες ιππικού, 10 άρματα και 68 πυροβολαρχίες. Δύο από τις Μεραρχίες, η 49η και η 29η ήταν προσανατολισμένες προς τα ελληνοαλβανικά σύνορα, ενώ άλλες δύο (19η και 53η) προς τα σύνορα Αλβανίας και Γιουγκοσλαβίας.
Οι Ιταλοί εισέβαλαν στην Ήπειρο στις 5.30 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940. Η Ελλάδα εισερχόταν στη περιπέτεια του Β’ Π.Π. Ήδη πριν την εισβολή δώθηκε η διαταγή από τον υποστράτηγο Χαρ. Κατσιμήτρο για την εφαρμογή του σχεδίου που είχε αρχίσει να συντάσσεται από την εποχή που οι Ιταλοί κατέλαβαν την Αλβανία, τον Απρίλιο του 1939. Σύμφωνα με αυτό το σχέδιο προβλεπόταν αρχικά η τήρηση αμυντικής στάσης από τις δυνάμεις που βρίσκονταν στις παραμεθόριες περιοχές. Σε δεύτερη φάση, μετά την ολοκλήρωση της επιστράτευσης, προβλεπόταν η ανάληψη επιθετικής δράσης.
Ιωάννης Μεταξάς.
Μπενίτο Μουσολίνι.


Billy




28η Οκτωβρίου 1940. Ραδιοφωνικό Ανακονωθέν

Εδώ ραδιοφωνικός σταθμός Αθηνών. Μεταδίδουμαι το πρώτον ανακοινωθέν του Ελληνικού Γενικού Στρατηγείου.  
"Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουσιν από της 05:30 πρωινής της σήμερον τα ημέτερα τμήματα προκαλύψεως της Ελληνοαλβανικής Μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του Πατρίου εδάφους."

Παρασκευή 25 Οκτωβρίου 2013

Βιολιστής στην Αθήνα
















Αθήνα 1977
[photo by Paul Gabel]













Beastie Boys εναντίον Madonna

Oι Beastie Boys κυνηγάνε τη Madonna στη σκηνή με νεροπίστολα, στο Madison Square Garden.

11 Ιουνίου 1985. Μετά το "Material Girl" οι Beastie Boys ανεβαίνουν στη σκηνή με νεροπίστολα και κυνηγάνε τη Madonna πάνω σε αυτή. Το show της Madonna στο Madison Square Garden το 1985 είχε μεγάλη επιτυχία, παρά το γεγονός ότι η ίδια ήταν ακόμα σχετικά καινούργια στο χώρο. 
Οι Beastie Boys άνοιξαν τη συναυλία και ήταν αρκετά "ενοχλητικοί", αθυρόστομοι και μεθυσμένοι!
Όταν ο Adam Yauch, μέλος των Beastie Boys, απεβίωσε το 2012 η Madonna είπε ότι ήταν μοναδικός και ότι το συγκρότημα ήταν σημαντικό στη μουσική της διαδρομή.

(απόδοση Billy)

Η επιστροφή της Βέμπο


Η Σοφία Βέμπο, η τραγουδίστρια της νίκης, έφυγε από την Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1942. Λίγους μήνες νωρίτερα οι Ιταλοί την είχαν συλλάβει και φυλακίσει, όμως την άφησαν ελεύθερη αφού της απαγόρευσαν να εμφανίζεται επί σκηνής. Μαζί με την αδελφή της, Αλίκη, κατάφεραν να φτάσουν στην Αίγυπτο. Στη συνέχεια η Βέμπο έδινε παραστάσεις για τον στρατό και το ναυτικό. Εκτός, όμως, από τη συνεισφορά της στη ψυχαγωγία και στην αναπτέρωση του ηθικού των Ελλήνων στρατιωτών, συνέβαλε και οικονομικά
Με το τέλος του πολέμου, η Σοφία Βέμπο θα παραμείνει στο εξωτερικό για να επιστρέψει στις αρχές του 1946.
Στις 11 Μαρτίου 1946 θα εμφανιστεί ξανά στο Αθηναϊκό κοινό μετά από απουσία τεσσάρων ετών. Η εφημερίδα "Εμπρός" γράφει στο πρωτοσέλιδο της την επομένη...
"Η χθεσινή της εμφάνισις εις το Ρεξ δεδομένη υπέρ των θυμάτων του Β. Ναυτικού του πολέμου 1940-1945 και υπέρ των απόρων ηθοποιών συγκέντρωσε τον καλύτερον κόσμον της πρωτευούσης. Από τους επισήμους οι ναύαρχοι κ.κ. Μεζεβύρης και Αλεξανδρής οι πλοίαρχοι κ.κ Κουντουριώτης, Παπαδιαμαντόπουλος και πλήθος άλλων ανωτέρων και κατωτέρων αξιωματικών του Β. Ναυτικού, οι διευθυνταί των Αθηναϊκών εφημερίδων, αντιπρόσωποι του του διπλωματικού κόσμου και αρκετοί ανώτεροι Άγγλοι αξιωματικοί. Η πλατεία και τα θεωρεία του Ρεξ κατάμεστα, δεδομένου ότι υπήρχαν εντός της αιθούσης και περί του 300 όρθιοι, εκτός δε της αιθούσης εις το φουαγέ του Ρεξ ακόμη 200 άτομα που δεν κατόρθωσαν ούτε να εισέλθουν."
Η εφημερίδα κάνει αναφορά στη συγκίνηση του κοινού ενώ το πρόγραμμα περιελάμβανε μερικές από τις μεγάλες της επιτυχίες της προηγούμενης περιόδου, όπως τα "Μας χωρίζει ο πόλεμος", "Σαν κι'απόψε", "Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του", "Στον πόλεμο βγαίνει ο Ιταλός" κ.α.


Billy.
(αρχείο Billy Files)

Τετάρτη 23 Οκτωβρίου 2013

Παλιές έγχρωμες φωτογραφίες της Ελλάδας (μέρος 3ο)

Άλλο ένα ταξίδι με χρώμα στην Ελλάδα περασμένων δεκαετιών, αυτή τη φορά με ένα πέρασμα και από τη πρωτεύουσα.

Μερική άποψη Καβάλας, δεκαετία '70.

Αιδηψός, περί τα τέλη της δεκαετία του '60 ή αρχές δεκαετίας '70.

Κρήτη, Άγιος Νικόλαος τον Απρίλιο του 1971.

Καφενείο στο Ναύπλιο το καλοκαίρι του 1973. (photo by John Winder)

Η Αψίδα του Γαλέριου στη Θεσσαλονίκη το 1978. (photo by Mathis Navard)

Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός στη Θεσσαλονίκη και η πιάτσα των ταξί, το πιθανότερο στα τέλη της δεκαετίας του '60.

Πάτρα. Πάνω, η οδός Αγίου Νικολάου τη νύχτα. Κάτω η πλατεία Αγ. Γεωργίου, πιθανότατα στα τέλη της δεκαετίας του '60.


Αθήνα και νυχτερινή πλατεία Ομονοίας. Πάνω, γενική άποψη τη δεκαετία του '60. Κάτω*, στιγμιότυπο από μια βροχερή νύχτα του 1967. (*photo by Piet van Dam)

Αράχωβα, Απρίλιος 1965. (photo by Charles W. Cushman)

Το λιμάνι της Τήνου σε παλιά φωτογραφία.



Billy.
(photos αρχείο Billy Files)



Καπνικαρέα

Βυζαντινός Ναός, το αρχικό κτίσμα του οποίου είναι ο σταυροειδής Ναός μετά τρούλλου, ο οποίος στηρίζεται σε τέσσερεις κίονες με ρωμαϊκά κιονόκρανα. Κτίσθηκε τον 11ο αιώνα προς τιμή της Θεοτόκου και σε ανάμνηση της Εισόδου της στο Ναό του Κυρίου.
Αργότερα στη βόρεια πλευρά του Ναού προστέθηκε παρεκκλήσι με τρούλλο, το οποίο τώρα τιμά τη μνήμη της Αγίας Βαρβάρας.
Ακόμη βραδύτερα στα δυτικά προστέθηκε εξωνάρθηκας με πολλές αμφικλινείς στέγες και τέσσερα μεγάλα ανοίγματα, τα οποία χωρίζονταν με κίονες.
Στη νότια πλευρά του νάρθηκα υπάρχει μικρό πρόστοο, το οποίο στηρίζεται σε δύο κίονες, πάνω δε από τη θύρα υπάρχει τόξο σε σχήμα πετάλου.
Στη δυτική πλευρά είναι εντοιχισμένα γλυπτά και επιγραφές, η δε εικόνα της Πλατυτέρας στο Ιερό του Ναού είναι έργο του Φώτη Κόντογλου.
Εξωτερικώς έχει την επιμελή πλινθοπερίκλειστη τοιχοδομία των Αθηναϊκών Ναών, καθώς και τις οδοντωτές ταινίες. Το ψηφιδωτό, το οποίο βρίσκεται πάνω από την είσοδο του Ναού, είναι νεώτερη κατασκευή.
Καπνικαρέα ονομάστηκε κατά μία άποψη από αυτόν που έκτισε το Ναό εισπράττοντας τον καπνικό φόρο (είδος φόρου των οικοδομών στα χρόνια του Βυζαντίου). Παλαιότερα ονομαζόταν Καμουχαρέα από τη λέξη Καμουχά, με την οποία στα χρόνια του Βυζαντίου ονόμαζαν τα χρυσοΰφαντα υφάσματα, πιθανώς γιατί βρισκόταν κοντά σε εργαστήρια τέτοιων υφασμάτων.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ονομαζόταν εκκλησία της Βασιλοπούλας και του Πρέντζα. Το 1834 ο Ναός κινδύνευσε να ρυμοτομηθεί, αλλά σώθηκε με την επέμβαση του πατέρα του βασιλέα Όθωνα, Λουδοβίκου της Βαυαρίας.
Ο Ναός ανήκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από το 1932. Τη διοικητική εποπτεία έχει η Εφορεία του Ι.Ναού, η οποία αποτελείται από Καθηγητές της Θεολογικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α. με πρόεδρο τον εκάστοτε κοσμήτορα της Σχολής.
(photo αρχείο Billy Files)

Τρίτη 22 Οκτωβρίου 2013

Επί της Πατησίων.

Η Πατησίων αποτελεί έναν από τους βασικούς οδικούς άξονες της πρωτεύουσας. Κατά τον 19ο (και στις αρχές του 20ου) αιώνα, όμως, ήταν ένας δρόμος που οδηγούσε στα... εξοχικά Πατήσια.
Διαβάζουμε στην εφημερίδα "Εμπρός" στο φύλλο της Πρωτομαγιάς του 1900 σε άρθρο για τους εορτασμούς των Αθηναίων. 
"Και πρώτον εις τα Πατήσια, τα πάνδροσα και βαθύσκια και μυριόχρωμα και αρωματισμένα Πατήσια τα οποία έχουν τα πρωτεία προκειμένου περί Πρωτομαγιάς. Η αγαπημένη εξοχούλα, η δροσόλουστος και χαϊδεμένη εδέχθη χθες όλας τας Αθήνας σχεδόν..." και παρακάτω, "Η μακροτάτη και ευρεία και κονιορτοβριθής οδός είχε πνιγή εις την ανθρωποθάλασσαν..." εννοώντας βέβαια τη Πατησίων. 
Η Πατησίων εκτείνεται από το κέντρο της Αθήνας, στα Χαυτεία, μέχρι το σταθμό του τραίνου στα Άνω Πατήσια. Μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, στη συμβολή Αιόλου και Πατησίων μεταφέρεται η κοινωνική ζωή της πόλης. Επίσης την ίδια περίοδο ξεκινάει στη Πατησίων η ανέγερση σημαντικών δημόσιων κτιρίων όπως το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το Αρχαιολογικό Μουσείο.
Η επέκταση της οδού γίνεται σταδιακά με την παράλληλη ένταξη στο σχέδιο πόλεως διαφόρων περιοχών. 
Το ίδιο κατά συνέπεια γίνεται και με τη συγκοινωνία. Το 1882 εγκαινιάστηκε η γραμμή του ιππήλατου τραμ Σύνταγμα-Πατησίων, με τέρμα στο ύψος της σημερινής Φωκίωνος Νέγρη. 
Το 1908 φτάνει ως τα Πατήσια (Αλυσίδα) το ηλεκτρικό τραμ.
Επί της Πατησίων ανεγείρονται και ορισμένα ενδιαφέροντα ιδιωτικά κτίσματα, όπως η οικία του Νικόλαου Σαριπόλου. Το κτίσμα αυτό, χτισμένο σε οικόπεδο αγορασμένο το 1865, ήταν νεογοτθικού ρυθμού και βρισκόταν στη συμβολή της Πατησίων με την οδό Χαλκοκονδύλη. Κατεδαφίστηκε το 1956.
Άλλο δείγμα είναι η οικία Λιβιεράτου (1909) του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Νικολούδη, στη γωνία Πατησίων και Ηπείρου 2.
Η οικία Σαριπόλου (πάνω) και η οικία Λιβιεράτου (κάτω)

Το διάστημα 1926-1928 ανεγείρεται το ξενοδοχείο Acropol Palace βάσει σχεδίων του Σωτηρίου Μαγιάση. Ένα εξαιρετικό δείγμα της αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου. 

Το Acropole Palace επί της Πατησίων, το 1930.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Το κτίριο του Μουσείου θεμελιώθηκε το 1866 σε οικόπεδο που δώρισε η Ελένη Τοσίτσα. Η κατασκευή του έγινε βάσει σχεδίων των Ludwig Lange και Παναγή Κάλκου, ο οποίος τροποποίησε τη μορφή της πρόσοψης.  
Το πρώτο Μουσείο είχε ιδρυθεί το 1829 στην Αίγινα. Όμως με τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Αθήνα υπήρξε η ανάγκη για τη δημιουργία ενός κεντρικού Μουσείου για τις αρχαιότητες. 
Το 1836 ο Γερμανός αρχιτέκτονας Leo von Klenze έχει έτοιμα σχέδια για ένα τέτοιο μουσείο η τοποθεσία του οποίου προβλεπόταν να είναι στον Κεραμεικό. Όμως δεν υπήρχε η οικονομική δυνατότητα για τη πραγματοποίηση του. 
Τα χρόνια περνάνε και η ανάγκη για την ανάγκη ύπαρξης του Μουσείου γίνεται επιτακτική. Άλλωστε η συλλογή αρχαιολογικών ευρημάτων είναι μεγάλη. Νέα σχέδια εμφανίζονται, όπως αυτά του Γ. Μεταξά και του Δ. Ζέζου το 1854, όμως η έλλειψη χρημάτων εξακολουθεί να εμποδίζει την ανέγερσή του. 
Το 1856 ο Δημήτριος Βερναρδάκης (εύπορος ομογενής από τη Ρωσία) προσφέρει 200.000 δρχ. στη κυβέρνηση για αυτό το σκοπό. Αργότερα, το 1859, υποβάλλονται νέα σχέδια, μεταξύ άλλων και από τον Θεόφιλο Χάνσεν ο οποίος προτείνει την ίδρυση του Μουσείου στη θέση της σημερινής Εθνικής Βιβλιοθήκης. Όμως ούτε αυτά τα σχέδια εγκρίνονται. 
Τελικά υποβάλλει σχέδια  ο Ludwig Lange, ο οποίος είχε ξαναδοκιμάσει το 1836 χωρίς επιτυχία. Ως τοποθεσία του νέου Μουσείου είχε ορισθεί ο λόφος του Αγίου Αθανασίου στον Κεραμεικό. Όμως προέκυψαν αντιρρήσεις. 
Η λύση στο πρόβλημα έρχεται το 1866, όταν η Ελένη Τοσίτσα δωρίζει στο κράτος το χώρο δίπλα στο Πολυτεχνείο, επί της Πατησίων. Οι εργασίες ξεκινάνε στα σχέδια του L. Lange, τροποποιήθηκαν όμως από τον Π. Κάλκο, που είχε αναλάβει και την επίβλεψη. Το 1881 έχει ολοκληρωθεί η βόρια πτέρυγα και το 1885 η νότια. Το 1888 αναλαμβάνει την επίβλεψη ο Ernst Ziller ο οποίος επιφέρει τις δικές του τροποποιήσεις στο σχέδιο και επιμελήθηκε τη τελική διαμόρφωση της πρόσοψης. Μέχρι το 1889 έχει αποπερατωθεί η δυτική πτέρυγα, ενώ το Μουσείο θα ολοκληρωθεί σταδιακά μέσα στο 20ο αιώνα με προσθήκες στην ανατολική πλευρά.

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

Το συγκρότημα του Ε.Μ.Π οικοδομήθηκε σε τρεις φάσεις κατά τη περίοδο 1862-1876, χάρη στη δωρεά του Νικόλαου Στουρνάρη, του Μιχαήλ Τοσίτσα και της Ελένης Τοσίτσα η οποία παραχώρησε και το χώρο για την ανέγερσή του. Επιπλέον συνέβαλε και ο Γεώργιος Αβέρωφ. 
Τα κτίρια του συγκροτήματος σχεδιάστηκαν από τον αρχιτέκτονα Λ. Καυταντζόγλου (1811-1885) και αποτελούν από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά δημιουργήματα της Ελλάδας του 19ου αιώνα.  Μαζί με το Μουσείο, που βρίσκεται δίπλα, αποτελούν δυο από τα χαρακτηριστικότερα κτίρια επί της Πατησίων.
Το Πολυτεχνείο το 1890. Στο μέσον το κεντρικό κτίριο "Αβέρωφ" 


Η Πατησίων γύρω στο 1925-1930. Αριστερά διακρίνεται το Μέγαρο Λιβιεράτου.

Με την επέκταση της πόλης, αρχίζουν να κατασκευάζονται στη Πατησίων μια σειρά από νέα κτίρια, πολλά από τα οποία αφορούν μεσοπολεμικές πολυκατοικίες. 
Το 1953 στη Πατησίων γίνεται η αρχή για το ξήλωμα των τραμ με τη κατάργηση της γραμμής Πατήσια-Αμπελόκηποι, που ήταν και η πρώτη που χρησιμοποιήθηκαν τα νέα -τότε- τρόλλεϋ. 
Το 1965 θεμελιώθηκε η Φοιτητική Εστία Αθηνών στα Πατήσια (Πατησίων και Ευγ. Καραβία)
Η Πατησίων, και μεταπολεμικά προσφερόταν για τις βόλτες των Αθηναίων διαθέτοντας μια πληθώρα κινηματογράφων, καφενείων και ζαχαροπλαστείων.
Χαρακτηριστικό στέκι ο Κήπος του Μουσείου. Άλλα στέκια η πλατεία Κολιάτσου και η πλατεία Αμερικής, αλλά και τα ζαχαροπλαστεία στο τέρμα Πατησίων. 
H "Casa d'Italia", Πατησίων 47. Υπήρξε έδρα του Βασιλικού Ιταλικού Δημοτικού σχολείου Αθηνών και, από το 1954 ως το 1999 έδρα του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου Αθηνών.

Το Μέγαρο Ησαΐα, Πατησίων 65 & Ιουλιανού. Κατασκευάστηκε το 1923 σε σχέδια του Παναγιώτη Ζιζήλα. Μια μεγάλη, για εκείνη την εποχή, οικοδομή που σήμερα αποτελεί την έδρα εκπαιδευτικού ομίλου. Εδώ σε φωτογραφία της δεκαετίας του '60.

Η Πατησίων από την πλατεία Αιγύπτου, στη συμβολή με την Λεωφ. Αλεξάνδρας, τη δεκαετία του '30 (περ. 1934)



Billy
(photos αρχείο Billy Files)