Το έτος 1982 καθιερώθηκε στην Ελλάδα το διαζευκτικό
σύστημα για την τέλεση γάμου, δηλαδή η επιλογή θρησκευτικού ή πολιτικού
γάμου, που είναι και οι δύο ισότιμοι και ίσου κύρους. Το σύστημα αυτό
στόχο είχε να προσαρμοσθεί το Οικογενειακό μας Δίκαιο στις συνταγματικές
επιταγές της θρησκευτικής ελευθερίας, της ισονομίας των πολιτών, καθώς
και της υποχρέωσης της πολιτείας για προστασία του γάμου και της
οικογένειας.
1. Ιστορική αναδρομή
Η ιερολογία του γάμου ως υποχρεωτικός συστατικός τύπος του γάμου, που καθιερώθηκε το 893 μ.Χ. με τη Νεαρά 89 του Λέοντος ΣΤ του Σοφού, ίσχυσε στην Ελλάδα ως αποκλειστική μορφή τέλεσης γάμου μέχρι τις 18 Ιουλίου 1982, όταν τέθηκε σε ισχύ ο νόμος 1250/1982 «για την καθιέρωση του πολιτικού γάμου».
Κατά τις συζητήσεις για το Σχέδιο του Αστικού Κώδικα και συγκεκριμένα του τμήματος που αναφέρεται στο Οικογενειακό Δίκαιο υπήρξε έντονος ο προβληματισμός όχι μόνο της Συντακτικής, αλλά και της Αναθεωρητικής Επιτροπής, στην οποία είχε πάρει μέρος και ο τότε Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, σχετικά με την καθιέρωση του θρησκευτικού γάμου ως υποχρεωτικού.
Ειδικότερα, αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τις συζητήσεις της Αναθεωρητικής Επιτροπής το 1930 τα θέματα που την απασχόλησαν ήταν αν η ιερολογία πρέπει να καθιερωθεί ως συστατικό στοιχείο του γάμου, αν επιβάλλεται να αναγνωριστεί ο πολιτικός γάμος και αν είναι αναγκαίο να συντάσσεται η ληξιαρχική πράξη ταυτόχρονα με το γάμο.
Χαρακτηριστικά αξίζει να αναφερθούν τα άρθρα 22-24 και 26 του Σχεδίου του Οικογενειακού Δικαίου, τα οποία ορίζουν τα εξής: Το άρθρο 22 προβλέπει ότι αν και οι δύο μελλόνυμφοι ανήκουν στην Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία ή αν ανήκουν σε άλλο δόγμα ή θρήσκευμα που πρεσβεύει το γάμο ως μυστήριο, ο γάμος τελείται με ιερολογία και παράλληλη σύνταξη ληξιαρχικής πράξης. Στα άρθρα 23, 24 και 26 προβλέπεται για κάθε άλλη περίπτωση τέλεση πολιτικού γάμου, με δήλωση ενώπιον ληξιάρχου.
Το σύστημα όμως αυτό του Σχεδίου του Οικογενειακού Δικαίου δεν ακολουθήθηκε από τον Καθηγητή Γ. Μπαλή κατά την οριστική διατύπωση του Αστικού Κώδικα το 1939 και έτσι θεσπίστηκε ο θρησκευτικός γάμος ως αποκλειστικός τρόπος τέλεσης του γάμου. Η συντασσόμενη δε, ακόμη και σήμερα, ληξιαρχική πράξη δεν έχει συστατικό, αλλά καθαρά αποδεικτικό χαρακτήρα.
Με το ν. 1250/1982 τροποποιήθηκε ο Αστικός Κώδικας και καθιερώθηκαν δύο τύποι γάμου, ο θρησκευτικός και ο πολιτικός, οι οποίοι είναι ισότιμοι και ίσου κύρους. Ισχύει δηλαδή στην Ελλάδα το διαζευκτικό σύστημα της επιλογής μεταξύ θρησκευτικού και πολιτικού γάμου. Χαρακτηριστικά πρέπει να λεχθεί πως μέχρι την έναρξη ισχύος του ν. 1250/ 1982, δηλαδή στις 18 Ιουλίου 1982, η Ελλάδα ήταν η μοναδική χώρα στην Ευρώπη και από τις ελάχιστες στον κόσμο που είχε καθιερώσει το θρησκευτικό γάμο ως αποκλειστικό τύπο γάμου.
Ήταν εξάλλου αναμφίβολο ότι η αποκλειστικότητα του θρησκευτικού γάμου ήταν αντίθετη όχι μόνο στη συνταγματική αρχή της ισότητας και στη συνταγματική επιταγή για προστασία του γάμου και της οικογένειας, αλλά και στη συνταγματικά κατοχυρωμένη θρησκευτική ελευθερία. Τούτο, γιατί προσβάλλεται η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης, όταν κάποιος εξαναγκάζεται να υποβληθεί σε μία θρησκευτική τελετή αντίθετη στις πεποιθήσεις του.
Με δεδομένα τα οξύτατα προβλήματα που είχαν ανακύψει από την τέλεση πολιτικών γάμων από Έλληνες του εξωτερικού, που, αν και ήταν έγκυροι για το δίκαιο της χώρας τέλεσής τους, ήταν ανυπόστατοι για την Ελλάδα, η δυνατότητα που παρασχέθηκε με το ν. 1250/1982 της τέλεσης πολιτικού γάμου έδωσε λύσεις στα αδιέξοδα που είχε δημιουργήσει η αποκλειστικότητα του θρησκευτικού γάμου.
2. Συγκριτικό Δίκαιο
Σχετικά με τον τρόπο σύναψης του γάμου υπάρχουν οι εξής τρεις κατηγορίες χωρών: χώρες στις οποίες ο πολιτικός γάμος είναι υποχρεωτικός, χώρες στις οποίες είναι υποχρεωτικός ο θρησκευτικός γάμος και χώρες στις οποίες ισχύει το διαζευκτικό σύστημα, δηλαδή ο θρησκευτικός και ο πολιτικός γάμος είναι ίσου κύρους.
Ειδικότερα, χώρες στις οποίες είναι υποχρεωτικός ο πολιτικός γάμος είναι η Γαλλία, η Γερμανία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, η Ελβετία, οι χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και τα περισσότερα κράτη της Λατινικής Αμερικής. Χαρακτηριστικά αξίζει να αναφερθεί ότι η πρώτη χώρα που εισήγαγε τον πολιτικό γάμο ήταν η Ολλανδία το 1580. Στη Γαλλία, που ο πολιτικός γάμος επιβλήθηκε με τη Γαλλική Eπανάσταση το 1792, είχαν προβλεφθεί και ποινές για όποιον είχε συνάψει θρησκευτικό γάμο πριν από τον πολιτικό.
Αποκλειστικά θρησκευτικός γάμος ισχύει στο Ισραήλ.
Διαζευκτικό σύστημα, δηλαδή εκείνο που παρέχει δυνατότητα επιλογής μεταξύ πολιτικού και θρησκευτικού γάμου, εκτός από την Ελλάδα ισχύει στην Αγγλία, Ισπανία, Ιταλία, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Νορβηγία, Σουηδία, Δανία, Φιλανδία, Ισλανδία, καθώς και στις ΗΠΑ.
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Μετά από επεξεργασία, αφενός, των στατιστικών δεδομένων για τα έτη 1991-2001 που χορηγήθηκαν από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (ΕΣΥΕ) και, αφετέρου, των ερωτηματολογίων που επεστράφησαν συμπληρωμένα από διάφορους Δήμους και Κοινότητες της χώρας, καταλήγουμε στα ακόλουθα συμπεράσματα:
1. Ποσοστό πολιτικών γάμωνΣχετικά με το ποσοστό των πολιτικών γάμων επί του συνόλου των τελεσθέντων στην Ελλάδα γάμων παρατηρούμε ότι μεταξύ των ετών 1991 και 2001 αυξήθηκε προοδευτικά κατά ένα ποσοστό της τάξης του 9%.
Συγκεκριμένα, ενώ το ποσοστό των θρησκευτικών γάμων το 1991 ανερχόταν σε 91,07% επί του συνόλου των γάμων, σταδιακά μειώθηκε και το 2001 ήταν 82,21%. Αντίστοιχα υπήρξε αύξηση του ποσοστού των τελεσθέντων πολιτικών γάμων από 8,93% το 1991 σε 17,79% το 2001.
Το πιο πάνω κείμενο είναι μέρος άρθρου της Επιθεώρησης Κοινωνικών Ερευνών.
Περισσότερα εδώ ----> grsr.gr
Η ιερολογία του γάμου ως υποχρεωτικός συστατικός τύπος του γάμου, που καθιερώθηκε το 893 μ.Χ. με τη Νεαρά 89 του Λέοντος ΣΤ του Σοφού, ίσχυσε στην Ελλάδα ως αποκλειστική μορφή τέλεσης γάμου μέχρι τις 18 Ιουλίου 1982, όταν τέθηκε σε ισχύ ο νόμος 1250/1982 «για την καθιέρωση του πολιτικού γάμου».
Κατά τις συζητήσεις για το Σχέδιο του Αστικού Κώδικα και συγκεκριμένα του τμήματος που αναφέρεται στο Οικογενειακό Δίκαιο υπήρξε έντονος ο προβληματισμός όχι μόνο της Συντακτικής, αλλά και της Αναθεωρητικής Επιτροπής, στην οποία είχε πάρει μέρος και ο τότε Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, σχετικά με την καθιέρωση του θρησκευτικού γάμου ως υποχρεωτικού.
Ειδικότερα, αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τις συζητήσεις της Αναθεωρητικής Επιτροπής το 1930 τα θέματα που την απασχόλησαν ήταν αν η ιερολογία πρέπει να καθιερωθεί ως συστατικό στοιχείο του γάμου, αν επιβάλλεται να αναγνωριστεί ο πολιτικός γάμος και αν είναι αναγκαίο να συντάσσεται η ληξιαρχική πράξη ταυτόχρονα με το γάμο.
Χαρακτηριστικά αξίζει να αναφερθούν τα άρθρα 22-24 και 26 του Σχεδίου του Οικογενειακού Δικαίου, τα οποία ορίζουν τα εξής: Το άρθρο 22 προβλέπει ότι αν και οι δύο μελλόνυμφοι ανήκουν στην Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία ή αν ανήκουν σε άλλο δόγμα ή θρήσκευμα που πρεσβεύει το γάμο ως μυστήριο, ο γάμος τελείται με ιερολογία και παράλληλη σύνταξη ληξιαρχικής πράξης. Στα άρθρα 23, 24 και 26 προβλέπεται για κάθε άλλη περίπτωση τέλεση πολιτικού γάμου, με δήλωση ενώπιον ληξιάρχου.
Το σύστημα όμως αυτό του Σχεδίου του Οικογενειακού Δικαίου δεν ακολουθήθηκε από τον Καθηγητή Γ. Μπαλή κατά την οριστική διατύπωση του Αστικού Κώδικα το 1939 και έτσι θεσπίστηκε ο θρησκευτικός γάμος ως αποκλειστικός τρόπος τέλεσης του γάμου. Η συντασσόμενη δε, ακόμη και σήμερα, ληξιαρχική πράξη δεν έχει συστατικό, αλλά καθαρά αποδεικτικό χαρακτήρα.
Με το ν. 1250/1982 τροποποιήθηκε ο Αστικός Κώδικας και καθιερώθηκαν δύο τύποι γάμου, ο θρησκευτικός και ο πολιτικός, οι οποίοι είναι ισότιμοι και ίσου κύρους. Ισχύει δηλαδή στην Ελλάδα το διαζευκτικό σύστημα της επιλογής μεταξύ θρησκευτικού και πολιτικού γάμου. Χαρακτηριστικά πρέπει να λεχθεί πως μέχρι την έναρξη ισχύος του ν. 1250/ 1982, δηλαδή στις 18 Ιουλίου 1982, η Ελλάδα ήταν η μοναδική χώρα στην Ευρώπη και από τις ελάχιστες στον κόσμο που είχε καθιερώσει το θρησκευτικό γάμο ως αποκλειστικό τύπο γάμου.
Ήταν εξάλλου αναμφίβολο ότι η αποκλειστικότητα του θρησκευτικού γάμου ήταν αντίθετη όχι μόνο στη συνταγματική αρχή της ισότητας και στη συνταγματική επιταγή για προστασία του γάμου και της οικογένειας, αλλά και στη συνταγματικά κατοχυρωμένη θρησκευτική ελευθερία. Τούτο, γιατί προσβάλλεται η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης, όταν κάποιος εξαναγκάζεται να υποβληθεί σε μία θρησκευτική τελετή αντίθετη στις πεποιθήσεις του.
Με δεδομένα τα οξύτατα προβλήματα που είχαν ανακύψει από την τέλεση πολιτικών γάμων από Έλληνες του εξωτερικού, που, αν και ήταν έγκυροι για το δίκαιο της χώρας τέλεσής τους, ήταν ανυπόστατοι για την Ελλάδα, η δυνατότητα που παρασχέθηκε με το ν. 1250/1982 της τέλεσης πολιτικού γάμου έδωσε λύσεις στα αδιέξοδα που είχε δημιουργήσει η αποκλειστικότητα του θρησκευτικού γάμου.
2. Συγκριτικό Δίκαιο
Σχετικά με τον τρόπο σύναψης του γάμου υπάρχουν οι εξής τρεις κατηγορίες χωρών: χώρες στις οποίες ο πολιτικός γάμος είναι υποχρεωτικός, χώρες στις οποίες είναι υποχρεωτικός ο θρησκευτικός γάμος και χώρες στις οποίες ισχύει το διαζευκτικό σύστημα, δηλαδή ο θρησκευτικός και ο πολιτικός γάμος είναι ίσου κύρους.
Ειδικότερα, χώρες στις οποίες είναι υποχρεωτικός ο πολιτικός γάμος είναι η Γαλλία, η Γερμανία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, η Ελβετία, οι χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και τα περισσότερα κράτη της Λατινικής Αμερικής. Χαρακτηριστικά αξίζει να αναφερθεί ότι η πρώτη χώρα που εισήγαγε τον πολιτικό γάμο ήταν η Ολλανδία το 1580. Στη Γαλλία, που ο πολιτικός γάμος επιβλήθηκε με τη Γαλλική Eπανάσταση το 1792, είχαν προβλεφθεί και ποινές για όποιον είχε συνάψει θρησκευτικό γάμο πριν από τον πολιτικό.
Αποκλειστικά θρησκευτικός γάμος ισχύει στο Ισραήλ.
Διαζευκτικό σύστημα, δηλαδή εκείνο που παρέχει δυνατότητα επιλογής μεταξύ πολιτικού και θρησκευτικού γάμου, εκτός από την Ελλάδα ισχύει στην Αγγλία, Ισπανία, Ιταλία, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Νορβηγία, Σουηδία, Δανία, Φιλανδία, Ισλανδία, καθώς και στις ΗΠΑ.
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Μετά από επεξεργασία, αφενός, των στατιστικών δεδομένων για τα έτη 1991-2001 που χορηγήθηκαν από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (ΕΣΥΕ) και, αφετέρου, των ερωτηματολογίων που επεστράφησαν συμπληρωμένα από διάφορους Δήμους και Κοινότητες της χώρας, καταλήγουμε στα ακόλουθα συμπεράσματα:
1. Ποσοστό πολιτικών γάμωνΣχετικά με το ποσοστό των πολιτικών γάμων επί του συνόλου των τελεσθέντων στην Ελλάδα γάμων παρατηρούμε ότι μεταξύ των ετών 1991 και 2001 αυξήθηκε προοδευτικά κατά ένα ποσοστό της τάξης του 9%.
Συγκεκριμένα, ενώ το ποσοστό των θρησκευτικών γάμων το 1991 ανερχόταν σε 91,07% επί του συνόλου των γάμων, σταδιακά μειώθηκε και το 2001 ήταν 82,21%. Αντίστοιχα υπήρξε αύξηση του ποσοστού των τελεσθέντων πολιτικών γάμων από 8,93% το 1991 σε 17,79% το 2001.
Το πιο πάνω κείμενο είναι μέρος άρθρου της Επιθεώρησης Κοινωνικών Ερευνών.
Περισσότερα εδώ ----> grsr.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου