Ο Τάκης Ζενέτος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1926. Σπούδασε Καλές Τέχνες στο Παρίσι (από το 1945), ήταν μαθητής του Λε Κορμπυζιέ και αποφοίτησε το 1954.
Επιστρέφει στην Ελλάδα το 1956.
Πρόκειται για έναν από τους πλέον ταλαντούχους και αντισυμβατικούς αρχιτέκτονες που έχουν υπάρξει στη χώρα μας. Mέσα στα επόμενα 21 χρόνια, έως το 1977 που αυτοκτόνησε, αποτέλεσε μια ξεχωριστή περίπτωση στα ελληνικά πράγματα.
Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’60 ο Ζενέτος θα δημιουργήσει μια σειρά από κατοικίες που θα δώσουν το στίγμα του. Το σπίτι στο Καβούρι (1959-1961) με τον τολμηρό πρόβολο του εξώστη ο οποίος αιωρείται στον αέρα. Εδώ φαίνεται η προσέγγιση του Ζενέτου για την εκμετάλλευση της θέας. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η κατοικία στη Νέα Κηφισιά (1959), αλλά και εκείνη στη Γλυφάδα (Ξάνθου 21 -1961) όπου επίσης χρησιμοποιεί υπερυψωμένο εξώστη με ξύλινο πάγκο (εδώ σε ένα "τυπικό" οικόπεδο).
Η πολυκατοικία του Ζενέτου στη λεωφόρο Βας. Αμαλίας (1959-1960) είναι μια απόπειρα να προσφέρει λύσεις σε σχέση με την αντίληψη του χώρου και την ευελιξία σε μεταβαλλόμενες ανάγκες. Η λύση βασίζεται πάνω σε τρισδιάστατο κάναβο οδηγών μιας καθορισμένης νόρμας, μέσα στο οποίο τοποθετούνται τυποποιημένα πλαίσια, ανάλογα την επιθυμία του χρήστη.
Φυσικά, ένα από τα πιο γνωστά του έργα είναι το εργοστάσιο του ΦΙΞ στη λεωφόρο Συγγρού που ξεκίνησε το 1957. Ο Ζενέτος σχεδίασε κατά καιρούς και άλλα βιομηχανικά κτίρια, όπως αυτό της “Βιανύλ” (1964) στον Άγιο Ιωάννη το Ρέντη. Του ανατέθηκε επίσης, στα μέσα της δεκαετίας του ’60, το υπαίθριο θέατρο στο Λυκαβηττό.
Επιστρέφει στην Ελλάδα το 1956.
Πρόκειται για έναν από τους πλέον ταλαντούχους και αντισυμβατικούς αρχιτέκτονες που έχουν υπάρξει στη χώρα μας. Mέσα στα επόμενα 21 χρόνια, έως το 1977 που αυτοκτόνησε, αποτέλεσε μια ξεχωριστή περίπτωση στα ελληνικά πράγματα.
Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’60 ο Ζενέτος θα δημιουργήσει μια σειρά από κατοικίες που θα δώσουν το στίγμα του. Το σπίτι στο Καβούρι (1959-1961) με τον τολμηρό πρόβολο του εξώστη ο οποίος αιωρείται στον αέρα. Εδώ φαίνεται η προσέγγιση του Ζενέτου για την εκμετάλλευση της θέας. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η κατοικία στη Νέα Κηφισιά (1959), αλλά και εκείνη στη Γλυφάδα (Ξάνθου 21 -1961) όπου επίσης χρησιμοποιεί υπερυψωμένο εξώστη με ξύλινο πάγκο (εδώ σε ένα "τυπικό" οικόπεδο).
Η πολυκατοικία του Ζενέτου στη λεωφόρο Βας. Αμαλίας (1959-1960) είναι μια απόπειρα να προσφέρει λύσεις σε σχέση με την αντίληψη του χώρου και την ευελιξία σε μεταβαλλόμενες ανάγκες. Η λύση βασίζεται πάνω σε τρισδιάστατο κάναβο οδηγών μιας καθορισμένης νόρμας, μέσα στο οποίο τοποθετούνται τυποποιημένα πλαίσια, ανάλογα την επιθυμία του χρήστη.
Φυσικά, ένα από τα πιο γνωστά του έργα είναι το εργοστάσιο του ΦΙΞ στη λεωφόρο Συγγρού που ξεκίνησε το 1957. Ο Ζενέτος σχεδίασε κατά καιρούς και άλλα βιομηχανικά κτίρια, όπως αυτό της “Βιανύλ” (1964) στον Άγιο Ιωάννη το Ρέντη. Του ανατέθηκε επίσης, στα μέσα της δεκαετίας του ’60, το υπαίθριο θέατρο στο Λυκαβηττό.
Πολυκατοικία στη Λεωφ. Βασ. Αμαλίας (1960)
Ένα πολύ σημαντικό έργο του είναι το στρογγυλό σχολείο στον Άγιο Δημήτριο. Ο Ζενέτος αρχίζει να ασχολείται με αυτό το 1969, όταν του αναθέτει ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων να δώσει τις προτάσεις του για ένα σχολικό συγκρότημα. Η προσέγγιση του Ζενέτου ήταν πρωτοποριακή. Το σχολείο ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1970 και παραδόθηκε το 1974. Δεν έμοιαζε σε τίποτα με τα ως τότε δεδομένα. Το κυκλικό σχήμα του κτιρίου με τις χαρακτηριστικές περσίδες ηλιοπροστασίας σχηματίζει μια εσωτερική αυλή και διαθέτει 36 αίθουσες. Το σκεπτικό του Ζενέτου έδινε έμφαση στην οργάνωση του σχολείου κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να επιτρέπει την συλλογική αλλά και την ατομική εργασία. Ο χώρος έπρεπε να προσφέρει ευελιξία ανάλογα τις ανάγκες. Ο Ζενέτος προέβλεπε ότι η διδασκαλία θα περιλάμβανε και τη ψηφιακή τεχνολογία, τη χρήση υπολογιστών συνδεδεμένους με βιβλιοθήκες και έναν πυρήνα οπτικοακουστικών μέσων. Βέβαια το σχολείο λειτούργησε (και λειτουργεί) ως ένα συμβατικό σχολείο, μακριά από το όραμα του Ζενέτου σε σχέση με τις εξελίξεις στην εκπαίδευση. Άσχετα από αυτό, το σχολείο αποτελεί ένα ενδιαφέρον αρχιτεκτονικό έργο από μόνο του.
Ο Ζενέτος δεν ασχολήθηκε μόνο με τη σχεδίαση κτιρίων, αλλά ασχολήθηκε εκτενώς με τη πολεοδομία.
Η προσέγγιση του και σε αυτή τη περίπτωση ήταν ξεχωριστή και αφορούσε την “ηλεκτρονική πολεοδομία”.
Η πρώτη δημοσίευση της «Ηλεκτρονικής Πολεοδομίας» έγινε το 1963 στο περιοδικό Αρχιτεκτονική. Οι επόμενες δημοσιεύσεις είναι στο ίδιο περιοδικό το 1963 καθώς και στα Αρχιτεκτονικά Θέματα το 1967. Ακολουθεί η αυτόνομη έκδοση του 1969 και οι δημοσιεύσεις στα Αρχιτεκτονικά Θέματα των ετών 1969 και 1970, ενώ στο ίδιο περιοδικό, στα τεύχη των ετών 1973 και 1974 γίνεται μια τελευταία λεπτομερής αναφορά στην επεξεργασία των γενικών αρχών σχεδιασμού και ιδιαίτερα στο σχεδιασμό μονάδων κατοικίας.
Πρόκειται για το όραμα του Ζενέτου για τις μελλοντικές πόλεις.
Στην τρίγλωσση έκδοση του 1969, ο Τάκης Ζενέτος αναδιατυπώνει τις μέχρι τότε προτάσεις του τοποθετώντας στον πυρήνα της "Ηλεκτρονικής Πολεοδομίας" τις νέες τεχνολογίες της επικοινωνίας. Ο υπότιτλος Telepolis Versus Megapolis είναι αρκετά εύγλωττος και δίνει το στίγμα της μελέτης: η ευρεία χρησιμοποίηση των "τηλε-μέσων", –σε συνδυασμό με μέτρα περιφερειακής ανάπτυξης και εύκαμπτη πολεοδομία– θα άρει τις αιτίες που έχουν προκαλέσει την υπέρμετρη ανάπτυξη των πόλεων και τις απειλούν με ασφυξία.
Η άποψη του Ζενέτου ήταν πως το μέλλον των πόλεων βρίσκεται στον… αέρα. Ο ίδιος είχε αναφέρει, από τη δεκαετία του ’60, ότι για την αποσυμφόρηση του κέντρου, είναι απαραίτητη η δημιουργία τοπικών πυρήνων εργασίας αλλά και ορισμένων λειτουργιών χωρίς να είναι απαραίτητη η μετακίνηση. “Είναι αδιανόητο […] να χάνει ο άνθρωπος πολύτιμο χρόνο για να πάει να εκτελέσει αυτή τη λειτουργία ρουτίνας ή να διεκπεραιώσει υποθέσεις του στη τράπεζα, στην εφορία κλπ κλπ, αντί την εφαρμογή ενός κεντρικού συστήματος χρεοπιστώσεως και αντικαταστάσεως π.χ. της υπογραφής με έναν κώδικα”, είχε πει το 1966.
O Ζενέτος συνέλαβε, μ’ ένα συστηματικό και λεπτομερειακά επεξεργασμένο τρόπο, τις απεριόριστες δυνατότητες των διασυνδέσεων, αγγίζοντας την ιδέα μιας μεταβαλλόμενης “διαδραστικής πόλης”, η οποία θα είναι αποτέλεσμα της διόγκωσης του οπτικοακουστικού, της προσθετικής, των ηλεκτρονικών τεχνολογιών και μιας νέας σχέσης με το φυσικό περιβάλλον. Προβλέπει ακόμα και την «τηλε-εργασία», ενώ μιλάει για "χωροδικτυώματα" και "αιωρούμενες πόλεις".
Όλα τα παραπάνω, καθιστούν τον Ζενέτο έναν πραγματικά πρωτοπόρο αρχιτέκτονα και μια μοναδική περίπτωση στα Ελληνικά πράγματα.
Ο Ζενέτος δεν ασχολήθηκε μόνο με τη σχεδίαση κτιρίων, αλλά ασχολήθηκε εκτενώς με τη πολεοδομία.
Η προσέγγιση του και σε αυτή τη περίπτωση ήταν ξεχωριστή και αφορούσε την “ηλεκτρονική πολεοδομία”.
Η πρώτη δημοσίευση της «Ηλεκτρονικής Πολεοδομίας» έγινε το 1963 στο περιοδικό Αρχιτεκτονική. Οι επόμενες δημοσιεύσεις είναι στο ίδιο περιοδικό το 1963 καθώς και στα Αρχιτεκτονικά Θέματα το 1967. Ακολουθεί η αυτόνομη έκδοση του 1969 και οι δημοσιεύσεις στα Αρχιτεκτονικά Θέματα των ετών 1969 και 1970, ενώ στο ίδιο περιοδικό, στα τεύχη των ετών 1973 και 1974 γίνεται μια τελευταία λεπτομερής αναφορά στην επεξεργασία των γενικών αρχών σχεδιασμού και ιδιαίτερα στο σχεδιασμό μονάδων κατοικίας.
Πρόκειται για το όραμα του Ζενέτου για τις μελλοντικές πόλεις.
Στην τρίγλωσση έκδοση του 1969, ο Τάκης Ζενέτος αναδιατυπώνει τις μέχρι τότε προτάσεις του τοποθετώντας στον πυρήνα της "Ηλεκτρονικής Πολεοδομίας" τις νέες τεχνολογίες της επικοινωνίας. Ο υπότιτλος Telepolis Versus Megapolis είναι αρκετά εύγλωττος και δίνει το στίγμα της μελέτης: η ευρεία χρησιμοποίηση των "τηλε-μέσων", –σε συνδυασμό με μέτρα περιφερειακής ανάπτυξης και εύκαμπτη πολεοδομία– θα άρει τις αιτίες που έχουν προκαλέσει την υπέρμετρη ανάπτυξη των πόλεων και τις απειλούν με ασφυξία.
Η άποψη του Ζενέτου ήταν πως το μέλλον των πόλεων βρίσκεται στον… αέρα. Ο ίδιος είχε αναφέρει, από τη δεκαετία του ’60, ότι για την αποσυμφόρηση του κέντρου, είναι απαραίτητη η δημιουργία τοπικών πυρήνων εργασίας αλλά και ορισμένων λειτουργιών χωρίς να είναι απαραίτητη η μετακίνηση. “Είναι αδιανόητο […] να χάνει ο άνθρωπος πολύτιμο χρόνο για να πάει να εκτελέσει αυτή τη λειτουργία ρουτίνας ή να διεκπεραιώσει υποθέσεις του στη τράπεζα, στην εφορία κλπ κλπ, αντί την εφαρμογή ενός κεντρικού συστήματος χρεοπιστώσεως και αντικαταστάσεως π.χ. της υπογραφής με έναν κώδικα”, είχε πει το 1966.
O Ζενέτος συνέλαβε, μ’ ένα συστηματικό και λεπτομερειακά επεξεργασμένο τρόπο, τις απεριόριστες δυνατότητες των διασυνδέσεων, αγγίζοντας την ιδέα μιας μεταβαλλόμενης “διαδραστικής πόλης”, η οποία θα είναι αποτέλεσμα της διόγκωσης του οπτικοακουστικού, της προσθετικής, των ηλεκτρονικών τεχνολογιών και μιας νέας σχέσης με το φυσικό περιβάλλον. Προβλέπει ακόμα και την «τηλε-εργασία», ενώ μιλάει για "χωροδικτυώματα" και "αιωρούμενες πόλεις".
Όλα τα παραπάνω, καθιστούν τον Ζενέτο έναν πραγματικά πρωτοπόρο αρχιτέκτονα και μια μοναδική περίπτωση στα Ελληνικά πράγματα.
Σπίτι στο Καβούρι.
Billy.
(photos αρχείο Billy Files)
Ενδιαφεροντα άρθρα
ΑπάντησηΔιαγραφή