28η Οκτωβρίου 1940. Η ιστορία ενός έπους (μέρος 1ο)

Η αρχή της ιστορίας είναι γνωστή. Στις 3.00 η ώρα τα ξημερώματα της 28^η Οκτωβρίου 1940, ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα Εμανουέλε Γκράτσι, επέδωσε τελεσίγραφο στον Ιωάννη Μεταξά που ζητούσε την ελεύθερη πρόσβαρη του Ιταλικού Στρατού από τα ελληνικά εδάφη. Το τελεσίγραφο έληγε στις 6.00 το πρωί.  Ο Μεταξάς αρνήθηκε, λέγοντας ότι αυτό ισοδυναμεί με πόλεμο και πως η ευθύνη του πολέμου βαρύνει αποκλειστικά την ιταλική κυβέρνηση.

Στη συνέχεια ο Μεταξάς μεταβαίνει στο Υπουργείο Εξωτερικών για να υπογράψει τα Διατάγματα Γενικής Επιστρατεύσεως. Εκεί, απευθυνόμενος στον Κώστα Κοτζιά είπε το εξής. “Εάν κατορθώσωμεν και κρατήσωμεν άμυναν εις τα σύνορα δέκα πέντε ημέρες, όσες μου χρειάζονται δια να ολοκληρώσω την επιστράτευσιν, μη σου φανή περίεργο αν ιδής τους Ιταλούς στη θάλασσα…”

 H Ελλάδα δε βρέθηκε απροετοίμαστη. Όλο το προηγούμενο διάστημα έγιναν οι απαραίτητες ενέργειες για τη στρατιωτική θωράκιση της χώρας. Άλλωστε οι προκλήσεις της Ιταλίας ήταν συνεχείς, με αποκορύφωμα τον τορπιλισμό της «Έλλης» στις 15 Αυγούστου 1940.  Η επίθεση της φασιστικής Ιταλίας κατά της Ελλάδος φαινόταν (και ήταν) αναπόφευκτη. Ο φιλόδοξος Μουσολίνι μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών Τσιάνο και τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατάρχη Μπαντόλιο, καθώς και τον αντιστράτηγο Βισκόντι Πράσκα συζήτησαν το τελικό σχέδιο επίθεσης στις 15 Οκτωβρίου. Η Ελλάδα ήταν, σύμφωνα με τις προβλέψεις τους,  υπόθεση ολίγων ημερών.

Για την υλοποίηση του σχεδίου κατά τη πρώτη φάση οι Ιταλοί διέθεταν στην Αλβανία τις παρακάτω δυνάμεις.

Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση XXV, Σώμα Στρατού “Τσαμουριάς” υπό τον στρατηγό Κάρλο Ρόσι . Εκεί υπάγονταν η 23^η Μεραρχία “Φεράρα”, η 51^η Μεραρχία “Σιένα”  και η 151^η Τεθωρακισμένη Μεραρχία “Κένταυροι”. Υπήρχε επίσης η Μεραρχία Ιππικού υπό τον στρατηγό Ριβόλτα. Συνολικά το XXV Σώμα Στρατού διέθετε 22 τάγματα πεζικού, 3 συντάγματα ιππικού, 61 πυροβολαρχίες και 90 άρματα μάχης (ελαφρά).  Το σύνολο της παραπάνω δύναμης, μαζί με μονάδες Μελανοχιτώνων κλπ, έφτανε σε 42.000 άνδρες περίπου. Έναντι αυτών των δυνάμεων η Ελλάδα διέθετε στην Ήπειρο την VIII Μεραρχία Πεζικού με 15 τάγματα πεζικού, 1 ομάδα αναγνώρισης, 16 πυροβολαρχίες και 5 ουλαμούς συνοδείας. Είχε επίσης ενισχυθεί με το στρατηγείο της ΙΙΙ Ταξιαρχίας Πεζικού υπό τον συνταγματάρχη Δημήτριο Γιατζή.  Επιπλέον το 39^ο Σύνταγμα Ευζώνων της ΙΙΙ Μεραρχίας είχε προεπιστρατευθεί με σκοπό να ενισχύσει την VIII Μεραρχία στην Ήπειρο. Οι Ιταλοί υπερτερούσαν ελαφρά ως προς το πεζικό αλλά η υπεροχή τους στο πυροβολικό ήταν σημαντική.

 Απέναντι από τη Δυτική Μακεδονία οι Ιταλοί είχαν παρατάξει το XXVI Σώμα Στρατού, με 32 τάγματα πεζικού, 2 ίλες ιππικού, 10 άρματα και 68 πυροβολαρχίες. Δύο από τις Μεραρχίες, η 49^η και η 29^η ήταν προσανατολισμένες προς τα ελληνοαλβανικά σύνορα, ενώ άλλες δύο (19^η και 53^η) προς τα σύνορα Αλβανίας και Γιουγκοσλαβίας.

Οι Ιταλοί εισέβαλαν στην Ήπειρο στις 5.30 το πρωί της 28^ης Οκτωβρίου 1940. Η Ελλάδα εισερχόταν στη περιπέτεια του Β’ Π.Π. Ήδη πριν την εισβολή δώθηκε η διαταγή από τον υποστράτηγο Χαρ. Κατσιμήτρο για την εφαρμογή του σχεδίου που είχε αρχίσει να συντάσσεται από την εποχή που οι Ιταλοί κατέλαβαν την Αλβανία, τον Απρίλιο του 1939. Σύμφωνα με αυτό το σχέδιο προβλεπόταν αρχικά η τήρηση αμυντικής στάσης από τις δυνάμεις που βρίσκονταν στις παραμεθόριες περιοχές. Σε δεύτερη φάση, μετά την ολοκλήρωση της επιστράτευσης, προβλεπόταν η ανάληψη επιθετικής δράσης.

Ιωάννης Μεταξάς.

Μπενίτο Μουσολίνι.

Billy