Οι σημαντικότερες στιγμές της ιστορίας των σούπερ μάρκετ.

Η ιστορία των σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα ξεκινά τη δεκαετία του ’60, τότε που μεταφέρεται το μοντέλο του σελφ σέρβις (της αυτοεξυπηρέτησης του πελάτη) στη χώρα μας. Η αρχή γίνεται το 1961 με το πρώτο κατάστημα Μαρινόπουλος στo Κολωνάκι. Παράλληλα, το 1962 δημιουργείται το πρώτο «πειραματικό» σελφ σέρβις στην Κυψέλη από την Θανόπουλος, που αναπτύσσεται γρήγορα με 10 μικτού τύπου καταστήματα στη δεκαετία 1962 – 1972.
Ακολουθεί η Θεσσαλονίκη με το Καταναλωτής ΚΟΝΣΟΥΜ COOP το 1964, η αλυσίδα Καράογλου το 1966 στη Λάρισα, το 1967 η Αφοί Βασιλόπουλοι στο Π. Φάληρο, ενώ το 1968 παρουσιάζεται το πρώτο Άλφα Βήτα Βασιλόπουλος στο Ψυχικό και την ίδια χρονιά, εγκαινιάζεται το πρώτο Σκλαβενίτης στο Περιστέρι.
Σε αυτή τη δεκαετία, οι επιχειρήσεις που μπαίνουν στον χώρο του σούπερ μάρκετ είναι 7. Την ίδια περίοδο αρχίζει και η δραστηριότητα των παντοπωλειακών συνεταιρισμών (Αθηνά Μάρκετ, Μέριμνα, Πρόοδος, Άλφα Δέλτα, Φοίνιξ, Μάρκετ Ελλάς, Γκρόσελ Μάρκετ κα).
Η Αθηνά Μάρκετ, παρόλο που εκπροσωπεί μικρομεσαίους παντοπώλες, ιδρύει το πρώτο της σούπερ μάρκετ της δεκαετίας (1971) στην οδό Μιχαλακοπούλου και η Αφοί Βερόπουλοι εγκαινιάζει στην Εθνική οδό Αθηνών-Λαμίας (11ο χλμ) το πρώτο της σούπερ μάρκετ.
Το 1976 εγκαινιάζει το πρώτο της κατάστημα η Μετρό ΑΕΒΕ στον Κορυδαλλό, η Γαληνός Λαουτάρης το 1977 στη Χαλκίδα και η Extra Πρώτα & Φθηνά το 1978 στο Παγκράτι. Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’70 τα σούπερ μάρκετ επεκτείνονται και στην επαρχία. Στη Θεσσαλονίκη έχουν ήδη εγκαινιαστεί τα πρώτα τοπικά καταστήματα.
Η Μασούτης εγκαινίασε το πρώτο της κατάστημα το 1976. Από το 1977 είχαν ξεκινήσει οι φήμες για το ενδιαφέρον ξένων αλυσίδων προς την ελληνική αγορά (Carrefour, Makro). To Makro ήρθε στην Ελλάδα μετά από πολλά χρόνια, το 1992, όπως και το Carrefour (τo 1999). Είχε προηγηθεί ο ερχομός της Promodes τo 1991 με το πρώτο Continent, και η Μαρινόπουλος είχε υπογράψει συμφωνία συνεργασίας με τον γαλλικό όμιλο το 1993).

Η καταγραφή των καταστημάτων
Η πρώτη μεγάλη προσπάθεια καταγραφής των καταστημάτων από το σελφ σέρβις έγινε τις χρονιές 1974 και 1975 με τη συνεργασία της εταιρείας ερευνών MRC. Στην πολύτιμη αυτή εργασία δεν παρουσιαζόταν μόνο ο αριθμός των καταστημάτων αλλά και η έκτασή τους, το προσωπικό τους, οι ταμιακές μηχανές και τα ψυγεία τους (σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα).
Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας ερευνών Marketel, στην αρχή της δεκαετίας του ’70 τα σελφ σέρβις ήταν περίπου 800 και από αυτά, εκείνα που μπορούσαν να χαρακτηριστούν σούπερ μάρκετ (με χώρο πάνω από 200τμ) ήταν περίπου 280.
Ένα άλλο χρήσιμο στοιχείο για την καταγραφή της εξέλιξης του δικτύου σούπερ μάρκετ στη χώρα μας προέρχεται από τον ΣΕΣΜΕ, τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, που ιδρύθηκε το 1977.
Μέχρι τον Ιούνιο του ίδιου έτους τα μέλη του ΣΕΣΜΕ διαθέτουν 112 σούπερ μάρκετ στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και, σύμφωνα με δηλώσεις του τότε προέδρου του κ. Κώστα Βερόπουλου, τα καταστήματα αυτά είχαν το 1976 τζίρο 6,5 δισ. δρχ (περίπου 20 εκατ. ευρώ), που αντιπροσώπευαν το 28% περίπου των συνολικών πωλήσεων τροφίμων.

Επέκταση δικτύου τη δεκαετία του ’80
Η δεκαετία του ΄80 είναι σημαντική για την ανάπτυξη των δικτύων καταστημάτων σούπερ μάρκετ πανελλαδικά. Σύμφωνα με στοιχεία της Nielsen, ο αριθμός των σούπερ μάρκετ ήταν 527 το 1982 και 910 το 1988. Στο σελφ σέρβις αναφέρεται πως το 1982 υπήρχαν 32 αλυσίδες και το 1988 είχαν φτάσει τις 60 (ενώ παράλληλα σημειωνόταν μείωση των λιανεμπορικών καταστημάτων τροφίμων από 29.503 σε 24.500, τις αντίστοιχες χρονιές).
Οι 130 προμηθευτικοί συνεταιρισμοί παντοπωλών έχουν 12.000 μέλη και 85 σούπερ μάρκετ, ενώ, την ίδια δεκαετία οι αγροτικοί συνεταιρισμοί ιδρύουν δικά τους πρατήρια ή σούπερ μάρκετ (στα τέλη της δεκαετίας του ’80 υπολογίζονται στα 300). Την ίδια εποχή ξεκινούν κάποιοι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί την προσπάθεια ίδρυσης δικών τους καταστημάτων (πιο επιτυχημένη θεωρείται η περίπτωση του Καταναλωτή, ο οποίος ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη και εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα και το INKA Χανίων.
Παράλληλα, ξεκινά η επέκταση με καταστήματα μεγάλων επιφανειών (υπέρ μάρκετ), με πρώτα τα ΥΠΕΡ του Μαρινόπουλου, τα MEGA του Βασιλόπουλου, τα EUROSPAR του Βερόπουλου, τα BIG του Ατλάντικ (το πρώτο Ατλάντικ ένοιξε το 1980) κλπ. Σχεδόν όλες οι αλυσίδες εγκαινιάζουν καταστήματα άνω των 2.000τμ. Οι αθηναϊκές αλυσίδες εξαπλώνονται με γρήγορους ρυθμούς και στην επαρχία, όπου ήδη λειτουργούν και τοπικές επιχειρήσεις.
Όπως αναφέρει η ειδική έκδοση του σελφ σέρβις Λιανεμπόριο-Χονδρεμπόριο 1994, «μέσα στη δεκαετία του ’80 ο αριθμός των αλυσίδων πλησιάζει τις 100 αλλά υπάρχει πάντα η αμφιβολία κατά πόσο τα καταστήματα που περιλαμβάνονται στις αλυσίδες είναι πραγματικά σούπερ μάρκετ (έχουν, δηλαδή, επιφάνεια πώλησης τουλάχιστον 200τμ ή 2 ταμειακές μηχανές).

Δεκαετία ’90: Έρχονται οι ξένες αλυσίδες
To 1991 εγκαινιάζονται το πρώτο Praktiker και το πρώτο Continent στην Ελλάδα. Tο 1992 ανοίγει στην Πέτρου Ράλλη & Κηφισού το πρώτο Makro και στις 5 Ιουλίου του 1995 υποδέχονται το κοινό τα πρώτα Dia.

Η έλευση των ξένων αλυσίδων εντείνει τον ανταγωνισμό. Δεν είναι τυχαίο πως την εξαετία 1991 - 1996 πραγματοποιήθηκαν συνολικά 259 εξαγορές σούπερ μάρκετ, που αντιπροσωπεύουν το 19% του συνόλου των σούπερ μάρκετ το 1996. Παράλληλα, οι μεγάλες αλυσίδες (με πάνω από 16 καταστήματα) τριπλασιάζονται το ίδιο χρονικό διάστημα.
Το μεγάλο κύμα εξαγορών ξέσπασε μετά την εξαγορά της ΑΒ Βασιλόπουλος από τη βελγική Delhaize. Σύμφωνα με στοιχεία του σελφ σέρβις, το 1991 υπήρχαν περίπου 600 σούπερ μάρκετ μεγέθους 400τμ και συνολικά περίπου 1.200 σούπερ μάρκετ.

Πηγή